मूल अधिकार

कानून द्वारा संरक्षित आ सभसे ऊपर रखल जाये वाला अधिकार

मूल अधिकार भा मौलिक अधिकार ((अंग्रेजी: Fundamental rights), फंडामेंटल राइट्स) कवनो संबिधान द्वारा प्रगट भा निहित रूप[1] से दिहल गइल कुछ मूलभूत अधिकार होखे लें जिनहन के ओह संबिधान के लागू होखे के क्षेत्र में, कौनों कानून बनावत समय भा लागू करत समय जरूर सुरक्षित रखल जाला; अगर कवनो कानून भा बिधान इनहन के कम करे भा एह अधिकारन के हनन करे तब ऊ कानून असंबैधानिक मानल जाला।

एगो जनरल स्वरुप में मूल अधिकार, कौनों संसदीय कानून के निर्माण में सावधानी पूर्वक नीचे दिहल गइल लोग के कुछ अधिकार के संरक्षण सुनिश्चित करे लें:

  • मेजारिटी
  • माइनारिटी
  • हरेक सदस्य
  • नामौजूद (एब्सेंटी), आ
  • एह सगरी लोग के सामूहिक रूप से।[2]

कुछ सर्बस्थानी (युनिवर्सल) मानव अधिकार सभ के पहिचान यूनाइटेड नेशंस के युनिवर्सल डिक्लेयरेशन ऑफ ह्यूमन राइट्स[3], यूनाइटेड नेशंस के नागरिक आ राजनीतिक अधिकार पर युनिवर्सल कोवेनेंट[4][5], या फिर आर्थिक सामाजिक आ सांस्कृतिक अधिकार पर इंटरनेशनल कोवेनेंट में देखल जा सके ला।

इतिहास संपादन करीं

मूल अधिकार चाहे अइसन बेसिक निजी अधिकार देवे वाला वाला दस्तावेज, जइसे कि मैग्ना कार्टा (1215), इंग्लिश बिल ऑफ राइट्स (1689), फ्रांसीसी डिक्लेरेशन ऑन द राइट्स ऑफ मैन एंड सिटीजन (1789), आ अमेरिकी संविधान आ बिल ऑफ राइट्स (1791) कुछ शुरूआती लिखल दस्तावेज बाड़ें जे आज के कई गो मानवाधिकार दस्तावेजन के पुरखा मानल जा सके लें।[6]

इहो देखल जाय संपादन करीं

संदर्भ संपादन करीं

  1. "Fundamental Right Legal Definition | Merriam-Webster Law Dictionary". Merriam-webster.com. Retrieved 2017-07-28.
  2. "National Association of Parliamentarians » Fundamental Rights". Parliamentarians.org. Archived from the original on 2017-07-04. Retrieved 2017-07-28.
  3. "The Universal Declaration of Human Rights". un.org.
  4. "UN Covenant on Civil and Political Rights". Hrweb.org. 1994-07-07. Retrieved 2017-07-28.
  5. "International Covenant on Civil and Political Rights". OHCHR. 1976-03-23. Retrieved 2017-07-28.
  6. फ्लावर्स, नैंसी. "A Short History of Human Rights". hrlibrary.umn.edu. Retrieved 11 मई 2024.