नई दिल्ली: रिवीजन सभ के बीचा में अंतर
Content deleted Content added
छो →संस्कृति: अंग्रेजी से भोजपुरी, replaced: =The Hindu → =दि हिंदू (3) using AWB |
सुधार |
||
लाइन 14:
[[चित्र:RedFort.jpg|thumb|right|लाल किला]]
दिल्ली के प्राचीनतम उल्लेख [[महाभारत]] में मिलता बा जहाँ इसके उल्लेख प्राचीन [[इन्द्रप्रस्थ]] के के रूप में कईल गईल बा। इन्द्रप्रस्थ पांडवों की राजधानी थी।<ref name=ecosurv1>{{cite web
|url=http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/1.pdf |title=Chapter 1: Introduction |accessdate=
|url=http://www.indiatourism.com/delhi-history/index.html
|title=Delhi History |accessdate=21 दिसंबर 2006
[[१२०६]] इसवीं के बाद दिल्ली [[दिल्ली सल्तनत]] की राजधानी बनी। इसपर [[खिलज़ी वंश]], [[तुगलक़ वंश]], [[सैयद वंश]] और [[लोधी वंश]] समते कुछ अन्य वंशों ने शासन कईल। ऐसा माना जाता बा कि आज की आधुनिक दिल्ली बनने से पहले दिल्ली सात बार उजड़ी और विभिन्न स्थानों पर बसी, जिनके कुछ अवशेष अब भी देखे जा सकत रहे। दिल्ली के तत्कालीन शासकों ने इके स्वरूप में कई बार परिवर्तन कईल। मुगल बादशाह हुमायूँ ने सरहिंद के निकट युद्ध में अफ़गानों को पराजित कईल तथा बिना किसी विरोध के दिल्ली पर अधिकेर कर लिया। हुमायूँ की मृत्यु के बाद हेमू विक्रमादित्य के नेतृत्व में अफ़गानों नें मुगल सेना को पराजित कर आगरा व दिल्ली पर पुनः अधिकेर कर लिया। मुगल बादशाह [[अकबर]] ने अपनी राजधानी को दिल्ली से [[आगरा]] स्थान्तरित कर दिया। अकबर के पोते [[शाहजहाँ]] ([[१६२८]]-[[१६५८]]) ने सत्रहवीं सदी के मध्य में इसे सातवीं बार बसाया जिसे शाहजहानाबाद के नाम से पुकेरा गईल। शाहजहानाबाद को आम बोल-चाल की भाषा में पुराना शहर या पुरानी दिल्ली कहा जाता बा। प्राचीनकेल से पुरानी दिल्ली पर अनेक राजाओं एवं सम्राटों ने राज्य कईल रहे तथा समय-समय पर इके नाम में भी परिवर्तन कईल जाता रहा था। पुरानी दिल्ली [[१६३८]] के बाद मुग़ल सम्राटों की राजधानी रही। आखिरी मुगल बादशाह बहादुर शाह जफ़र था।
लाइन 29:
* [[दिल्ली नगर निगम]]:निगम विश्व की सबसे बड़ी नगर पालिका संगठन बा, जो कि अनुमानित १३७.८० लाख नागरिकन (क्षेत्रफल {{convert|1397.3|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}}) के नागरिक सेवाएं प्रदान करेले। इ क्षेत्रफ़ल के हिसाब से भी मात्र [[टोकियो|टोक्यो]] से ही पीछे बा।"<ref>Municipal Corporation of Delhi: About us [http://www.mcdonline.gov.in/mcd/aboutus.jsp])</ref>. नगर निगम १३९७ वर्ग कि.मी. के क्षेत्र देखती बा।
* [[नई दिल्ली नगरपालिके परिषद]]: (एन डी एम सी) (क्षेत्रफल {{convert|42.7|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}}) नई दिल्ली की नगरपालिके परिषद के नाम बा। इके अधीन आने वाला केर्यक्षेत्र एन डी एम सी क्षेत्र कहल जाला।
* [[दिल्ली छावनी बोर्ड]]: (क्षेत्रफल ({{convert|43|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}})<ref>{{cite web |url=http://www.ndmc.gov.in/AboutNDMC/NNDMCAct.aspx |title= परिचय|accessdate=
दिल्ली एगो अति-विस्तृत क्षेत्र बा। इ अपने चरम पर उत्तर में सरूप नगर से दक्षिण में [[रजोकरी]] तक फैलल बा। पश्चिमतम छोर [[नजफगढ़]] से पूर्व में [[यमुना नदी]] तक(तुलनात्मक परंपरागत पूर्वी छोर)। वैसे [[शाहदरा]], [[भजनपुरा]], आदि इके पूर्वतम छोर होखे के साथ ही बड़े बाज़ारों में भी आते रहे। रा.रा.क्षेत्र में उपरोक्त सीमाओं से लागल निकटवर्ती प्रदेशों के [[नोएडा]], [[गुड़गांव]] आदि क्षेत्र भी आवेला। दिल्ली की भू-प्रकृति बहुत बदलती हुई बा। इ उत्तर में समतल कृषि मैदानों से लेकर दक्षिण में शुष्क [[अरावली पर्वत]] के आरंभ तक बदलती बा। दिल्ली के दक्षिण में बड़ी प्राकृतिक झीलें होइल करती था, जो अब अत्यधिक खनन के केरण सूखाती चली गईं रहे। इनमें से एक बा [[बड़खल झील]]। [[यमुना नदी]] शहर के पूर्वी क्षेत्रों के अलग करेले। ई क्षेत्र [[पूर्वी दिल्ली|यमुना पार]] कहाला, वैसे ई नई दिल्ली से बहुत से पुलों द्वारा भली-भांति जुड़ल बा। [[दिल्ली मेट्रो]] भी अभी दो पुलों द्वारा नदी के पार करेले।
लाइन 63:
url= http://www.hindustantimes.com/news/181_1593200,000600010001.htm| title=ऍट ०.२°सेल्सियस, देल्ही गेट्स इट्स कोल्डेस्ट डे| date=2006-01-08
|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060111153439/http://www.hindustantimes.com/news/181_1593200,000600010001.htm
|archivedate=
{{cite web
|publisher=Canty and Associates LLC | url=http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=28124&refer=&units=metric | title=Weatherbase entry for Delhi | accessdate=2007-01-16
}}</ref> औसत वार्षिक वर्षा लगभग ७१४ मि.मी. (२८.१ [[इंच]]) होती बा, जिसमें से अधिकतम [[मानसून]] द्वारा [[जुलाई]]-[[अगस्त]] में होती बा। <ref name=ecosurv1/> दिल्ली में मानसून के आगमन की औसत तिथि २९ जून होती बा।<ref name=hindumonsoon>{{cite news |first= विनसन |last= कुरियन |title= मॉनसून रीचेज़ देल्ही टू डेज़ अहेड ऑफ शिड्यूल |url=http://www.thehindubusinessline.com/2005/06/28/stories/2005062800830200.htm |work= |publisher=द हिन्दू
{{दिल्ली मौसम}}
|