भोजपुरी: रिवीजन सभ के बीचा में अंतर

Content deleted Content added
Reverted 29 edits by Binsarhills (talk): Not in project's script (ट्विं)
टैग: Undo
लाइन 1:
{{Infobox language
|name = 𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲भोजपुरी
|nativename =
|pronunciation =
लाइन 12:
| foot_montage =}}
|imagesize = 200px
|imagecaption = [[देवनागरी|𑂠𑂵𑂫𑂢𑂰𑂏𑂩𑂲]]⸱𑂄⸱[[कैथी|𑂍𑂶𑂟𑂲]]⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂧𑂵⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱ लिखाई मे लिखल "𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲भोजपुरी"⸱𑂬𑂥𑂹𑂠 शब्द
|states = [[बिहार|𑂦𑂰𑂩𑂞भारत]], [[झारखंड|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪नेपाल]]
|region = [[बिहार|𑂦𑂰𑂩𑂞]], [[झारखंड|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪]]<ref name="telegraph_jharkhand_official">{{cite news |author=Sudhir Kumar Mishra |url=https://www.telegraphindia.com/states/jharkhand/bhojpuri-3-more-to-get-official-tag-217369 |title=Bhojpuri, 3 more to get official tag |newspaper=The Telegraph |date=22 मार्च 2018 url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180322204611/https://www.telegraphindia.com/states/jharkhand/bhojpuri-3-more-to-get-official-tag-217369 |archivedate=22 मार्च 2018 |df= }}</ref>, [[मध्य प्रदेश|𑂧𑂡𑂹𑂨⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]], 𑂄[[उत्तर प्रदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]]
|nation = [[मॉरीशस|𑂧𑂰𑂩𑂲𑂬𑂮]], [[गुयाना|𑂏𑂳𑂨𑂰𑂢𑂰]], [[सूरीनाम|𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧]], [[फिजी|𑂤𑂱𑂔𑂲]], [[जमैका|𑂔𑂧𑂶𑂍𑂰]] 𑂄 [[दक्षिण अफ्रीका|𑂠𑂍𑂹𑂭𑂱𑂝⸱𑂃𑂤𑂹𑂩𑂲𑂍𑂰]]
|speakers = 5.1⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱1 करोड़ (𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂢𑂏𑂝𑂢𑂰भारत के जनगणना,⸱2011 2011)<ref name ="census of India 2011"> "https://en.m.wikipedia.org/wiki/2011_Census_of_India#cite_note-1971-2001-75"></ref>
|familycolor = इंडो-यूरोपियन
|fam2 = [[इंडो-ईरानियन भाषा|𑂅𑂁𑂙𑂷इंडो-𑂆𑂩𑂰𑂢𑂱𑂨𑂢ईरानियन]]
|fam3 = [[इंडो-आर्यन भाषा|𑂅𑂁𑂙𑂷इंडो-𑂄𑂩𑂹𑂨𑂢आर्यन]]
|fam4 = [[इंडो-आर्यन भाषा|𑂣𑂴𑂩𑂥𑂲⸱𑂔𑂷𑂢पूरबी जोन]]
|fam5 = [[बिहारी भाषा|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩𑂲बिहारी]]
|dia4 = उत्तरी (गोरखपुरी, सरवरिया)
|dia5 = पच्छिमी (बनारसी) (जौनपुरिया)
लाइन 29:
|dia9 = डोमरा
|dia10 = मुसहरी
|dia11 = [[कैरेबियाई हिंदुस्तानी|𑂍𑂶𑂩𑂵𑂥𑂱𑂨𑂰𑂆⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲]]
|dia12 = [[फिजी हिंदी|𑂤𑂱𑂔𑂲⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲]]
|script = [[कैथी|𑂍𑂶𑂟𑂲]] (𑂍𑂧⸱𑂅𑂮𑂹𑂞𑂵𑂧𑂰𑂪⸱𑂯𑂷𑂎𑂵𑂪𑂰कम इस्तेमाल होखॆला)<ref name=eth2009>[[:ethnologue:bho|Bhojpuri Ethnologue]] World Languages (2009)</ref><br>[[देवनागरी|𑂠𑂵𑂫𑂢𑂰𑂏𑂩𑂲]] (𑂥𑂵𑂮𑂱⸱𑂅𑂮𑂹𑂞𑂵𑂧𑂰𑂪⸱𑂯𑂷𑂎𑂵𑂪𑂰बेसि इस्तेमाल होखेला)
|iso2 = bho
|iso3 = bho
|lc1 = hns
|ld1 = [[कैरेबियाई हिंदुस्तानी|𑂍𑂶𑂩𑂵𑂥𑂱𑂨𑂰𑂆⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲]]
|lc2 = hif
|ld2 = [[फिजी हिंदी|𑂤𑂱𑂔𑂲⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲]]
|lingua = 59-AAF-sa
|notice = IPA
लाइन 43:
|glottorefname = Bhojpuric
}}
'''𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲भोजपुरी''' [[भाषाई परिवार|𑂦𑂰𑂭𑂰𑂆⸱𑂣𑂩𑂱𑂫𑂰𑂩]]⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂹𑂞𑂩⸱𑂣⸱𑂉𑂏𑂷⸱ के स्तर प एगो [[इण्डो-आर्य भाषा|𑂅𑂁𑂙𑂷इंडो-𑂄𑂩𑂹𑂨आर्य]]⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂯𑂲𑂨ऽ⸱𑂔𑂫𑂢⸱𑂧𑂴𑂪⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂮𑂵⸱ भाषा हीयऽ जवन मूल रूप से [[भारत|𑂦𑂰𑂩𑂞]]⸱𑂍𑂵⸱ के [[सिंधु-गंगा के मैदान|𑂥𑂱𑂒𑂱𑂪𑂰⸱𑂏𑂁𑂏𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂶𑂠𑂰𑂢बिचिला गंगा के मैदान]]⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂳𑂓⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄⸱ के कुछ हिस्सन में आ [[नेपाल|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪]]⸱𑂍𑂵⸱ के [[तराई|𑂞𑂩𑂰𑂆]]⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂍𑂳𑂓⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂆⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂧𑂳𑂎𑂹𑂨⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂮𑂵⸱ वाला कुछ हिस्सन में बोलल जाला। भारत में ई भाषा मुख्य रूप से [[उत्तर प्रदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]]⸱𑂍𑂵⸱ के [[पूर्वांचल|𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂰𑂁𑂒𑂪]]⸱𑂧𑂵𑂁 में, [[बिहार|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩]]⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂓𑂱𑂧𑂯𑂲⸱𑂧𑂵𑂁 के पछिमही में,⸱𑂄⸱[[झारखंड|𑂕𑂰𑂩𑂎𑂁𑂙]]⸱𑂍𑂵⸱𑂈𑂞𑂩𑂫𑂰𑂩𑂲 के ऊतरवारी-𑂣𑂓𑂱𑂧𑂯𑂲⸱𑂅𑂪𑂰𑂍𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀पछिमही इलाका सभ में बोलल जाला।<ref name=ethnonepal /> 𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂁𑂥𑂱𑂡𑂰𑂢⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂋𑂯𑂱𑂔𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂰𑂭𑂹𑂗𑂹𑂩𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂩𑂔𑂰⸱𑂠𑂱𑂯𑂪𑂵⸱𑂥𑂰।नेपाल के संबिधान एकरा ओहिजा के राष्ट्रभासा के दरजा दिहले बा।<ref name=":1">[http://constitution.org.np/userfiles/Preliminary-Draft-Constitution-EN.pdf Nepali Constitution 2015] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304095818/http://constitution.org.np/userfiles/Preliminary-Draft-Constitution-EN.pdf |date=2016-03-04 }} PDF</ref> 5.1⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂮𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂁𑂏𑂵1 करोड़ के भासी के संगे,⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍𑂵⸱𑂄𑂘𑂫𑂰⸱𑂄⸱𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪⸱𑂢𑂵⸱𑂞𑂲𑂮𑂩𑂍𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂵𑂮𑂱⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂔𑂰𑂉⸱𑂫𑂪𑂰⸱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂯ऽ भोजपुरी भारत के आठवा आ नेपाल ने तीसरका सभ से बेसि बोले जाए वला भासा हऽ,⸱𑂄⸱[[बोल्निहारन के संख्या के अनुसार भाषा सभ के सूची|𑂠𑂳𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂦⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂵𑂮𑂱⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂔𑂰𑂉⸱𑂫𑂪𑂰⸱𑂧𑂰𑂞𑂹𑂩𑂱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂮𑂦दुनिया के सभ से बेसि बोले जाए वला मातृभासा सभ]]⸱𑂧𑂵⸱26𑂫𑂰⸱𑂮𑂹𑂟𑂰𑂢⸱𑂣⸱𑂥𑂰⸱𑂄⸱ मे 26वा स्थान प बा आ [[भासी लोगन के संख्या के अनुसार भासा सभ के सूची|𑂠𑂳𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂦⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂵𑂮𑂱⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂔𑂰𑂉⸱𑂫𑂪𑂰⸱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂮𑂦दुनिया के सभ से बेसि बोले जाए वला भासा सभ]]⸱𑂧𑂵⸱33𑂫𑂰⸱𑂮𑂹𑂟𑂰𑂢⸱𑂣⸱𑂥𑂰𑃀 मे 33वा स्थान प बा।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/statistics/size|title=Summary by language size|website=Ethnologue|language=en|access-date=2021-05-15}} For items below #20, see individual ''Ethnologue'' entry for each language.</ref>
 
[[भोजपुरी क्षेत्र|मूल क्षेत्र]] के अलावा भोजपुरी जाने-बुझे वाला लोगन के बिस्तार बिस्व के सगरी [[महादीप]] कुल पर बा। उत्तर परदेश मे सबसे जादा भोजपुरी बनारस,बलिया,जौनपुर आउर गोरखपुर मे बोलल जाला।जेन्ने-जेन्ने यूरोपियन कॉलोनी रहल अंग्रेज लोग उत्तरपरदेश आ बिहार से भारी संख्या में मजदूरी करे खातिर लोग के ले गइल जिनहन लोग के भाषा भोजपुरी रहे। एसियाइ देशन में मउरीसस [[सूरिनाम]], [[गुयाना]], [[त्रिनिदाद आ टोबैगो]], [[फिजी]] नीयन देश प्रमुख बाड़ें जहाँ भोजपुरी प्रमुख भाषा के रूप में बोलल आ बुझल जाला, चाहे इहाँ भोजपुरी के मूल में अन्य भाषा सभ के तत्व मिल के नाया भाषा सभ के निर्माण भइल बा।
[[भोजपुरी क्षेत्र|𑂧𑂴𑂪⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩]]⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂪𑂰𑂫𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂔𑂰𑂢𑂵-𑂥𑂳𑂕𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂞𑂰𑂩⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂫⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂏𑂩𑂲⸱[[महादीप|𑂧𑂯𑂰𑂠𑂲𑂣]]⸱𑂍𑂳𑂪⸱𑂣𑂩⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂩𑂠𑂵𑂬⸱𑂧𑂵⸱𑂮𑂥𑂮𑂵⸱𑂔𑂰𑂠𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮,𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰,𑂔𑂸𑂢𑂣𑂳𑂩⸱𑂄𑂇𑂩⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩⸱𑂧𑂵⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀𑂔𑂵𑂢𑂹𑂢𑂵-𑂔𑂵𑂢𑂹𑂢𑂵⸱𑂨𑂴𑂩𑂷𑂣𑂱𑂨𑂢⸱𑂍𑂰𑂪𑂷𑂢𑂲⸱𑂩𑂯𑂪⸱𑂃𑂁𑂏𑂹𑂩𑂵𑂔⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩𑂣𑂩𑂠𑂵𑂬⸱𑂄⸱𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂮𑂵⸱𑂦𑂰𑂩𑂲⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂧𑂔𑂠𑂴𑂩𑂲⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂪𑂵⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂔𑂱𑂢𑂯𑂢⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂩𑂯𑂵𑃀⸱𑂉𑂮𑂱𑂨𑂰𑂅⸱𑂠𑂵𑂬𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱⸱𑂧𑂇𑂩𑂲𑂮𑂮⸱⸱[[सूरिनाम|𑂮𑂴𑂩𑂱𑂢𑂰𑂧]],⸱[[गुयाना|𑂏𑂳𑂨𑂰𑂢𑂰]],⸱[[त्रिनिदाद आ टोबैगो|𑂞𑂹𑂩𑂱𑂢𑂱𑂠𑂰𑂠⸱𑂄⸱𑂗𑂷𑂥𑂶𑂏𑂷]],⸱[[फिजी|𑂤𑂱𑂔𑂲]]⸱𑂢𑂲𑂨𑂢⸱𑂠𑂵𑂬⸱𑂣𑂹𑂩𑂧𑂳𑂎⸱𑂥𑂰𑂚𑂵𑂁⸱𑂔𑂯𑂰𑂀⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂣𑂹𑂩𑂧𑂳𑂎⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂄⸱𑂥𑂳𑂕𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰,⸱⸱𑂒𑂰𑂯𑂵⸱𑂅𑂯𑂰𑂀⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂴𑂪⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂃𑂢𑂹𑂨⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂞𑂞𑂹𑂫⸱𑂧𑂱𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂰𑂨𑂰⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂱𑂩𑂹𑂧𑂰𑂝⸱𑂦𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑃀
 
भारत के जनगणना आंकड़ा 2011 के अनुसार भारत में लगभग 5.1 करोड़ भोजपुरी बोले वाला लोग बा।<ref name=census2011 /> मय बिस्व में भोजपुरी जाने वाला लोगन के संख्या लगभग 7 करोड़ से जादे बा।<ref name="ethno_bho" /> द टाइम्स ऑफ इंडिया के एगो लेखा में कहल गइल बा कि मय विश्व में भोजपुरी बोले वला 16 करोड़ लोग बाड़ान जे में से 8 करोड़ [[बिहार]] आउर 7 करोड़ [[उत्तर परदेश]] में रहे लें बाकी १करोड़ लोग बचल बिश्व में रहे लें, उत्तर अमेरिका के भोजपुरी संगठन के भी कहनाम बा कि बिस्व में 18 करोड़ अमदी भोजपुरी बोले लें।<ref>http://www.bhojpuri.us</ref> जनगणना आ हई बात में अंतर एह चलते हो सकेला की ढ़ेर लोग जनगणना में भोजपुरी के आपन माईभाषा ना लिखवावस।
𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂢𑂏𑂝𑂢𑂰⸱𑂄𑂁𑂍𑂚𑂰⸱2011⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂢𑂳𑂮𑂰𑂩⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂪𑂏𑂦𑂏⸱5.1⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂥𑂰𑃀<ref⸱name=census2011⸱/>⸱𑂧𑂨⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂫⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂔𑂰𑂢𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂵⸱⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂪𑂏𑂦𑂏⸱7⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂮𑂵⸱𑂔𑂰𑂠𑂵⸱𑂥𑂰𑃀<ref name="ethno_bho" /> 𑂠⸱𑂗𑂰𑂅𑂧𑂹𑂮⸱𑂄𑂤⸱𑂅𑂁𑂙𑂱𑂨𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂏𑂷⸱𑂪𑂵𑂎𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰⸱𑂍𑂱⸱⸱𑂧𑂨⸱𑂫𑂱𑂬𑂹𑂫⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂫𑂪𑂰⸱16⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂥𑂰𑂚𑂰𑂢⸱𑂔𑂵⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂮𑂵⸱8⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱[[बिहार|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩]]⸱𑂄𑂇𑂩⸱7⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱[[उत्तर परदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂩𑂠𑂵𑂬]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂯𑂵⸱𑂪𑂵𑂁⸱𑂥𑂰𑂍𑂲⸱१𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂥𑂒𑂪⸱𑂥𑂱𑂬𑂹𑂫⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂯𑂵⸱𑂪𑂵𑂁,⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂃𑂧𑂵𑂩𑂱𑂍𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂁𑂏𑂘𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂲⸱𑂍𑂯𑂢𑂰𑂧⸱𑂥𑂰⸱𑂍𑂱⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂫⸱𑂧𑂵𑂁⸱18⸱𑂍𑂩𑂷𑂚⸱𑂃𑂧𑂠𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂪𑂵𑂁𑃀<ref>http://www.bhojpuri.us</ref>𑂔𑂢𑂏𑂝𑂢𑂰⸱𑂄⸱𑂯𑂆⸱𑂥𑂰𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂃𑂁𑂞𑂩⸱𑂉𑂯⸱𑂒𑂪𑂞𑂵⸱𑂯𑂷⸱𑂮𑂍𑂵𑂪𑂰⸱𑂍𑂲⸱𑂜𑂵𑂩⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂔𑂢𑂏𑂝𑂢𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂄𑂣𑂢⸱𑂧𑂰𑂆𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂢𑂰⸱𑂪𑂱𑂎𑂫𑂰𑂫𑂮𑃀
 
 
== 𑂢𑂰𑂁𑂫नांव ==
'''भोजपुरिया''' चाहे '''भोजपुरी''' शब्द ''भोजपुर'' शब्द से बनल बा। 12वा शताब्दी मे उज्जैनिया राजपूत आ [[चेरो राजकुल|चेरो]] सभ के जुद्ध भइल, जेकर उज्जैनिया लोग जितल आ आपन राजधानी के नांव आपन पूर्वज राजा भोज के नांव प ''भोजपुर'' (राजा भोज के नगर) धइल। ग्रियर्सन इहाँ, शाहाबाद के उत्तरी-पच्छिमी हिस्सा में, एगो कसबा आ परगना बतवले बाडें जेकरा नाम प एह भाषा के नाम पड़ल। बड़का भोजपुर आ छोटका भोजपुर नांव के दु गो गाँव आजो बक्सर जिला मे बा आ ओहिजा नवरतन महल के खंडहरो बाटे। आगे चल के इहे भोजपुर शब्द पूरा आरा चाहे शाहाबाद के क्षेत्र बदे प्रयोग होखे लागल आ '''भोजपुरिया''' चाहे '''भोजपुरी''' बिसेसन के एहिजा के लोग आ भासा ला प्रयोग होखे लागल। भोजपुरी छोड़ के एह भासा के अउरो सभ नांव रहे, जइसे मुगल सेना मे भोजपुरिया लोग के बक्सरिया कहल जात रहे। बनारस मे एकरा बनारसी आ अवध मे पूरबी कहल जात रहे। बंगाल मे देसवाली चाहे पछिमी कहल जाला। भारत के बहार सूरीनाम मे एकरा सरनामी हिंदुस्तानी आ कराबिआई देसन मे कैरीबियन हिंदुस्तानी कहल जाला।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂒𑂰𑂯𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂢𑂪⸱𑂥𑂰𑃀⸱12𑂫𑂰⸱𑂬𑂞𑂰𑂥𑂹𑂠𑂲⸱𑂧𑂵⸱𑂇𑂔𑂹𑂔𑂶𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂩𑂰𑂔𑂣𑂴𑂞⸱𑂄⸱𑂒𑂵𑂩𑂷⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂳𑂠𑂹𑂡⸱𑂦𑂅𑂪,⸱𑂔𑂵𑂍𑂩⸱𑂇𑂔𑂹𑂔𑂶𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂔𑂱𑂞𑂪⸱𑂄⸱𑂄𑂣𑂢⸱𑂩𑂰𑂔𑂡𑂰𑂢𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂰𑂁𑂫⸱𑂄𑂣𑂢⸱𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂔⸱𑂩𑂰𑂔𑂰⸱𑂦𑂷𑂔⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂰𑂁𑂫⸱𑂣⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩⸱(𑂩𑂰𑂔𑂰⸱𑂦𑂷𑂔⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂏𑂩)⸱𑂡𑂅𑂪𑃀⸱𑂏𑂹𑂩𑂱𑂨𑂩𑂹𑂮𑂢⸱𑂅𑂯𑂰𑂀,⸱𑂬𑂰𑂯𑂰𑂥𑂰𑂠⸱𑂍𑂵⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩𑂲-𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂰⸱𑂧𑂵𑂁,⸱𑂉𑂏𑂷⸱𑂍𑂮𑂥𑂰⸱𑂄⸱𑂣𑂩𑂏𑂢𑂰⸱𑂥𑂞𑂫𑂪𑂵⸱𑂥𑂰𑂙𑂵𑂁⸱𑂔𑂵𑂍𑂩𑂰⸱𑂢𑂰𑂧⸱𑂣⸱𑂉𑂯⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂰𑂧⸱𑂣𑂚𑂪𑃀⸱𑂥𑂚𑂍𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩⸱𑂄⸱𑂓𑂷𑂗𑂍𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩⸱𑂢𑂰𑂁𑂫⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂳⸱𑂏𑂷⸱𑂏𑂰𑂀𑂫⸱𑂄𑂔𑂷⸱𑂥𑂍𑂹𑂮𑂩⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂧𑂵⸱𑂥𑂰⸱𑂄⸱𑂋𑂯𑂱𑂔𑂰⸱𑂢𑂫𑂩𑂞𑂢⸱𑂧𑂯𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂎𑂁𑂙𑂯𑂩𑂷⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀⸱𑂄𑂏𑂵⸱𑂒𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂯𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂣𑂴𑂩𑂰⸱𑂄𑂩𑂰⸱𑂒𑂰𑂯𑂵⸱𑂬𑂰𑂯𑂰𑂥𑂰𑂠⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩⸱𑂥𑂠𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂎𑂵⸱𑂪𑂰𑂏𑂪⸱𑂄⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂒𑂰𑂯𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂱𑂮𑂵𑂮𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂯𑂱𑂔𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂄⸱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂪𑂰⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂎𑂵⸱𑂪𑂰𑂏𑂪𑃀⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂓𑂷𑂚⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂯⸱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂇𑂩𑂷⸱𑂮𑂦⸱𑂢𑂰𑂁𑂫⸱𑂩𑂯𑂵,⸱𑂔𑂅𑂮𑂵⸱𑂧𑂳𑂏𑂪⸱𑂮𑂵𑂢𑂰⸱𑂧𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂍𑂹𑂮𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂞⸱𑂩𑂯𑂵𑃀⸱𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮⸱𑂧𑂵⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮𑂲⸱𑂄⸱𑂃𑂫𑂡⸱𑂧𑂵⸱𑂣𑂴𑂩𑂥𑂲⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂞⸱𑂩𑂯𑂵𑃀⸱𑂥𑂁𑂏𑂰𑂪⸱𑂧𑂵⸱𑂠𑂵𑂮𑂫𑂰𑂪𑂲⸱𑂒𑂰𑂯𑂵⸱𑂣𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂯𑂰𑂩⸱𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧⸱𑂧𑂵⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂮𑂩𑂢𑂰𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲⸱𑂄⸱𑂍𑂩𑂰𑂥𑂱𑂄𑂆⸱𑂠𑂵𑂮𑂢⸱𑂧𑂵⸱𑂍𑂶𑂩𑂲𑂥𑂱𑂨𑂢⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀
 
==पैदाइश==
==𑂣𑂶𑂠𑂰𑂅𑂬==
बिद्वान लोग भोजपुरी भाषा के पैदाइश [[मागधी]] अपभ्रंस से मानें लें।<ref name="vajpeyi" /> हवलदार त्रिपाठी के कहनाम बा कि भोजपुरी संस्कृते से निकलल हवे।<ref name="tripathiH" /> भोलानाथ तिवारी एकर उतपत्ति संस्कृत-प्राकृत से मागधी अपभ्रंस, आ मागधी अपभ्रंस से बिहारी भासा सभ (जे में भोजपुरी भी सामिल कइल जाले) बतवले बाड़ें।<ref name=bholanath />
𑂥𑂱𑂠𑂹𑂫𑂰𑂢⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂶𑂠𑂰𑂅𑂬 [[मागधी|𑂧𑂰𑂏𑂡𑂲]] 𑂃𑂣𑂦𑂹𑂩𑂁𑂮⸱𑂮𑂵⸱𑂧𑂰𑂢𑂵𑂁⸱𑂪𑂵𑂁𑃀<ref name="vajpeyi" /> 𑂯𑂫𑂪𑂠𑂰𑂩⸱𑂞𑂹𑂩𑂱𑂣𑂰𑂘𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂯𑂢𑂰𑂧⸱𑂥𑂰⸱𑂍𑂱⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂁𑂮𑂹𑂍𑂹𑂩𑂱𑂞𑂵⸱𑂮𑂵⸱𑂢𑂱𑂍𑂪𑂪⸱𑂯𑂫𑂵𑃀<ref name="tripathiH" /> 𑂦𑂷𑂪𑂰𑂢𑂰𑂟⸱𑂞𑂱𑂫𑂰𑂩𑂲⸱𑂉𑂍𑂩⸱𑂇𑂞𑂣𑂞𑂹𑂞𑂱⸱𑂮𑂁𑂮𑂹𑂍𑂹𑂩𑂱𑂞-𑂣𑂹𑂩𑂰𑂍𑂹𑂩𑂱𑂞⸱𑂮𑂵⸱𑂧𑂰𑂏𑂡𑂲⸱𑂃𑂣𑂦𑂹𑂩𑂁𑂮,⸱𑂄⸱𑂧𑂰𑂏𑂡𑂲⸱𑂃𑂣𑂦𑂹𑂩𑂁𑂮⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂮𑂰⸱𑂮𑂦⸱(𑂔𑂵⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂲⸱𑂮𑂰𑂧𑂱𑂪⸱𑂍𑂅𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵)⸱𑂥𑂞𑂫𑂪𑂵⸱𑂥𑂰𑂚𑂵𑂁𑃀<ref name=bholanath />
 
भोजपुरी पर पच्छिमी बोली सभ के प्रभाव भी पाइल गइल बाटे।<ref name="Sharma2008" /> बाद के समय में एह में [[हिंदी]]-[[उर्दू]] के परभाव भी देखे के मिले ला आ [[फारसी]] के शब्द भी एतना स्वाभाविक रूप से घुल मिल गइल बाडेन कि ऊ भोजपुरिहा बेकति खातिर बिदेसी ना लागेलें। साथे-साथे [[अंगरेजी]] के शब्द भी देसी उच्चारण के साथ अब भोजपुरी में बहुत पावल जालें जेवन एह भाषा के शब्द-ग्राहकता के प्रबल प्रमाण बा।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂣𑂩⸱𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂥𑂷𑂪𑂲⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂦𑂰𑂫⸱𑂦𑂲⸱𑂣𑂰𑂅𑂪⸱⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀<ref name="Sharma2008" /> 𑂥𑂰𑂠⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂧𑂨⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂉𑂯⸱𑂧𑂵𑂁 [[हिंदी|𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲]]-[[उर्दू|𑂇𑂩𑂹𑂠𑂴]]𑂍𑂵⸱𑂣𑂩𑂦𑂰𑂫⸱𑂦𑂲⸱𑂠𑂵𑂎𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂱𑂪𑂵⸱𑂪𑂰⸱𑂄[[फारसी|𑂤𑂰𑂩𑂮𑂲]] 𑂍𑂵⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂦𑂲⸱𑂉𑂞𑂢𑂰⸱𑂮𑂹𑂫𑂰𑂦𑂰𑂫𑂱𑂍⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂮𑂵⸱𑂐𑂳𑂪⸱𑂧𑂱𑂪⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑂙𑂵𑂢⸱𑂍𑂱⸱𑂈⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂯𑂰⸱𑂥𑂵𑂍𑂞𑂱⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂥𑂱𑂠𑂵𑂮𑂲⸱𑂢𑂰⸱𑂪𑂰𑂏𑂵𑂪𑂵𑂁𑃀⸱𑂮𑂰𑂟𑂵-𑂮𑂰𑂟𑂵[[अंगरेजी|𑂃𑂁𑂏𑂩𑂵𑂔𑂲]] 𑂍𑂵⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂦𑂲⸱𑂠𑂵𑂮𑂲⸱𑂇𑂒𑂹𑂒𑂰𑂩𑂝⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂰𑂟⸱𑂃𑂥⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂯𑂳𑂞⸱𑂣𑂰𑂫𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑂁⸱𑂔𑂵𑂫𑂢⸱𑂉𑂯⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂬𑂥𑂹𑂠-𑂏𑂹𑂩𑂰𑂯𑂍𑂞𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂥𑂪⸱𑂣𑂹𑂩𑂧𑂰𑂝⸱𑂥𑂰𑃀
 
==भूगोलीया बिस्तार==
==𑂦𑂴𑂏𑂷𑂪𑂲𑂨𑂰⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂞𑂰𑂩==
 
===भूगोलीय बर्गीकरण===
===𑂦𑂴𑂏𑂷𑂪𑂲𑂨⸱𑂥𑂩𑂹𑂏𑂲𑂍𑂩𑂝===
भूगोलीया वर्गीकरण में उत्तर भारत क लगभग सगरी भाषा कुल [[इंडो-यूरोपियन]] परिवार के [[इंडो-ईरानियन]] समूह के भाषा ठहरेलीं। [[जॉर्ज अब्राहम ग्रियर्सन|ग्रियर्सन]] महोदय भारतीय भाषा सभ के '''अंतरंग''' आ '''बहिरंग''', दू तरह की बिसेसता की आधार, प अलग-अलग श्रेणी में बँटलें जेवना में बहिरंग की आधार पर ऊ भारतीय भाषा सभ के तीन गो प्रमुख शाखा स्वीकार कइलें:
𑂦𑂴𑂏𑂷𑂪𑂲𑂨𑂰⸱𑂫𑂩𑂹𑂏𑂲𑂍𑂩𑂝⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍⸱𑂪𑂏𑂦𑂏⸱𑂮𑂏𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂳𑂪 [[इंडो-यूरोपियन|𑂅𑂁𑂙𑂷-𑂨𑂴𑂩𑂷𑂣𑂱𑂨𑂢]] 𑂣𑂩𑂱𑂫𑂰𑂩⸱𑂍𑂵 [[इंडो-ईरानियन|𑂅𑂁𑂙𑂷-𑂆𑂩𑂰𑂢𑂱𑂨𑂢]] 𑂮𑂧𑂴𑂯⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂘𑂯𑂩𑂵𑂪𑂲𑂁𑃀 [[ग्रियर्सन|𑂔𑂰𑂩𑂹𑂔⸱𑂃𑂥𑂹𑂩𑂰𑂯𑂧⸱𑂏𑂹𑂩𑂱𑂨𑂩𑂹𑂮𑂢]] 𑂧𑂯𑂷𑂠𑂨⸱𑂦𑂰𑂩𑂞𑂲𑂨⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱'''𑂃𑂁𑂞𑂩𑂁𑂏'''⸱𑂄⸱'''𑂥𑂯𑂱𑂩𑂁𑂏''',⸱𑂠𑂴⸱𑂞𑂩𑂯⸱𑂍𑂲⸱𑂥𑂱𑂮𑂵𑂮𑂞𑂰⸱𑂍𑂲⸱𑂄𑂡𑂰𑂩,⸱𑂣⸱𑂃𑂪𑂏-𑂃𑂪𑂏⸱𑂬𑂹𑂩𑂵𑂝𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂀𑂗𑂪𑂵𑂁⸱𑂔𑂵𑂫𑂢𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂯𑂱𑂩𑂁𑂏⸱𑂍𑂲⸱𑂄𑂡𑂰𑂩⸱𑂣𑂩⸱𑂈⸱𑂦𑂰𑂩𑂞𑂲𑂨⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂞𑂲𑂢⸱𑂏𑂷⸱𑂣𑂹𑂩𑂧𑂳𑂎⸱𑂬𑂰𑂎𑂰⸱𑂮𑂹𑂫𑂲𑂍𑂰𑂩⸱𑂍𑂅𑂪𑂵𑂁:
 
#उत्तर पच्छिमी शाखा,
#𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂬𑂰𑂎𑂰,
#दक्खिनी शाखा, अउरी
#𑂠𑂍𑂹𑂎𑂱𑂢𑂲⸱𑂬𑂰𑂎𑂰,⸱𑂃𑂇𑂩𑂲
#पूरबी
#𑂣𑂴𑂩𑂥𑂲
 
एह में अन्तिम शाखा के अन्तर्गत [[उड़िया]], [[असमिया]], [[बंगाली]] अउरी [[बिहारी भाषा|बिहारी]] भाषा सभ के गणना कइल जाला। [[बिहारी भाषा|बिहारी]] में [[मैथिली]], [[मगही]] अउरी भोजपुरी – ई तीन गो क्षेत्रीय भाषा बाड़ी। क्षेत्रविस्तार अउरी भाषाभाषी लोगन की संख्या की आधार पर भोजपुरी अपनी बहिन मैथिली अउरी मगही से बड़ ठहरेले।
𑂉𑂯⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂃𑂢𑂹𑂞𑂱𑂧⸱𑂬𑂰𑂎𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂢𑂹𑂞𑂩𑂹𑂏𑂞 [[उड़िया|𑂇𑂚𑂱𑂨𑂰]], [[असमिया|𑂃𑂮𑂧𑂱𑂨𑂰]], [[बंगाली|𑂥𑂁𑂏𑂰𑂪𑂲]] 𑂃𑂇𑂩𑂲 [[बिहारी|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩𑂲]] 𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂏𑂝𑂢𑂰⸱𑂍𑂅𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀[[बिहारी|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩𑂲]] 𑂧𑂵𑂁 [[मैथिली|𑂧𑂶𑂟𑂱𑂪𑂲]], [[मगही|𑂧𑂏𑂯𑂲]] 𑂃𑂇𑂩𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱–⸱𑂆⸱𑂞𑂲𑂢⸱𑂏𑂷⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩𑂲𑂨⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂥𑂰𑂚𑂲𑃀⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩𑂫𑂱𑂮𑂹𑂞𑂰𑂩⸱𑂃𑂇𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰𑂦𑂰𑂭𑂲⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂲⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂍𑂲⸱𑂄𑂡𑂰𑂩⸱𑂣𑂩⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂃𑂣𑂢𑂲⸱𑂥𑂯𑂱𑂢⸱𑂧𑂶𑂟𑂱𑂪𑂲⸱𑂃𑂇𑂩𑂲⸱𑂧𑂏𑂯𑂲⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂚⸱𑂘𑂯𑂩𑂵𑂪𑂵𑃀
[[File:Uttarpradesh-languages.GIF|thumb|300px|उत्तर प्रदेश के भाषा सभ के नक्शा, '''भोजपुरी''' सभसे दहिने, गहिरा नीला रंग में]]
[[File:Uttarpradesh-languages.GIF|thumb|300px|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂍𑂹𑂬𑂰,⸱'''𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲'''⸱𑂮𑂦𑂮𑂵⸱𑂠𑂯𑂱𑂢𑂵,⸱𑂏𑂯𑂱𑂩𑂰⸱𑂢𑂲𑂪𑂰⸱𑂩𑂁𑂏⸱𑂧𑂵𑂁]]
[[File:Bihari languages.png|alt=Bihari languages|thumb|300px|𑂪𑂰𑂪⸱𑂩𑂁𑂏⸱𑂮𑂵⸱लाल रंग से - '''𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲भोजपुरी'''<br> 𑂏𑂳𑂪𑂰𑂥𑂲गुलाबी - [[मगही|𑂧𑂏𑂯𑂲]], 𑂦𑂴𑂩𑂰⸱𑂏𑂯𑂱𑂩𑂰भूरा गहिरा - [[मैथिली|𑂧𑂶𑂟𑂱𑂪𑂲मैथिलि]], 𑂧𑂶𑂩𑂴𑂢मैरून - [[𑂃𑂁𑂏𑂱𑂍𑂰|अंगिका]]]]
 
===क्षेत्र===
===𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩===
{{main|भोजपुरी क्षेत्र}}
भोजपुरी मुख्य रूप से [[उत्तर प्रदेश]] के पूर्वी जिला कुल अउर बिहार राज्य के पछिमही जिला कुल में बोलल जाला। उत्तर परदेश के वाराणसी, मिर्जापुर, गाजीपुर, बलिया, जौनपुर, गोरखपुर, देवरिया, आजमगढ़, बस्ती, सिद्धार्थ नगर आदि जिला के रहेवाला आ बिहार राज्य के पुरबी चम्पारण, पछिमी चम्पारण, गोपालगंज, पछिमी मुजफ्फरपुर, सिवान, सारण, आरा, बक्सर, कैमूर आ रोहतास जिला के रहनिहार लोग के माईभाषा भोजपुरी हवे। एकरा अलावें कलकत्ता नगर में, बंगाल के "चटकल" में आ आसाम राज्य के चाय बगान में आ बंबई के अंधेरी-जोगेश्वरी नियन जगह में लाखन के संख्या में भोजपुरी भाषी लोग रहेलें।अतने ना, मारिशस, फिजी, ट्रिनीडाड, केनिया, नैरोबी, ब्रिटिश गायना, दक्खिन अफ्रीका, बर्मा (टांगू जिला) ई सब देश कुल में बड़ संख्या में भोजपुरिया लोग मिलेले।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂧𑂳𑂎𑂹𑂨⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂮𑂵[[उत्तर प्रदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]] 𑂍𑂵⸱𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂲⸱𑂔𑂱𑂪𑂰 𑂍𑂳𑂪⸱𑂃𑂇𑂩⸱𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂓𑂱𑂧𑂯𑂲⸱𑂔𑂱𑂪𑂰 𑂍𑂳𑂪⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂩𑂠𑂵𑂬⸱𑂍𑂵⸱𑂫𑂰𑂩𑂰𑂝𑂮𑂲,⸱𑂧𑂱𑂩𑂹𑂔𑂰𑂣𑂳𑂩,⸱𑂏𑂰𑂔𑂲𑂣𑂳𑂩,⸱𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰,⸱𑂔𑂸𑂢𑂣𑂳𑂩,⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩,⸱𑂠𑂵𑂫𑂩𑂱𑂨𑂰,⸱𑂄𑂔𑂧𑂏𑂜,⸱𑂥𑂮𑂹𑂞𑂲,⸱𑂮𑂱𑂠𑂹𑂡𑂰𑂩𑂹𑂟⸱𑂢𑂏𑂩⸱𑂄𑂠𑂱⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂯𑂵𑂫𑂰𑂪𑂰 𑂄⸱𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂳𑂩𑂥𑂲⸱𑂒𑂧𑂹𑂣𑂰𑂩𑂝,⸱𑂣𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂒𑂧𑂹𑂣𑂰𑂩𑂝,⸱𑂏𑂷𑂣𑂰𑂪𑂏𑂁𑂔,⸱𑂣𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂧𑂳𑂔𑂤𑂹𑂤𑂩𑂣𑂳𑂩,⸱𑂮𑂱𑂫𑂰𑂢,⸱𑂮𑂰𑂩𑂝,⸱𑂄𑂩𑂰,⸱𑂥𑂍𑂹𑂮𑂩,⸱𑂍𑂶𑂧𑂴𑂩⸱𑂄⸱𑂩𑂷𑂯𑂞𑂰𑂮⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂍𑂵 𑂩𑂯𑂢𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂰𑂆𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂯𑂫𑂵𑃀 𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂃𑂪𑂰𑂫𑂵𑂁⸱𑂍𑂪𑂍𑂞𑂹𑂞𑂰⸱𑂢𑂏𑂩⸱𑂧𑂵𑂁,⸱𑂥𑂁𑂏𑂰𑂪⸱𑂍𑂵⸱"𑂒𑂗𑂍𑂪"⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄⸱𑂄𑂮𑂰𑂧⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂒𑂰𑂨⸱𑂥𑂏𑂰𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄⸱𑂥𑂁𑂥𑂆⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂁𑂡𑂵𑂩𑂲-𑂔𑂷𑂏𑂵𑂬𑂹𑂫𑂩𑂲⸱𑂢𑂱𑂨𑂢⸱𑂔𑂏𑂯⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂪𑂰𑂎𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂲⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂩𑂯𑂵𑂪𑂵𑂁𑃀𑂃𑂞𑂢𑂵⸱𑂢𑂰,⸱𑂧𑂰𑂩𑂱𑂬𑂮,⸱𑂤𑂱𑂔𑂲,⸱𑂗𑂹𑂩𑂱𑂢𑂲𑂙𑂰𑂙,⸱𑂍𑂵𑂢𑂱𑂨𑂰,⸱𑂢𑂶𑂩𑂷𑂥𑂲,⸱𑂥𑂹𑂩𑂱𑂗𑂱𑂬⸱𑂏𑂰𑂨𑂢𑂰,⸱𑂠𑂍𑂹𑂎𑂱𑂢⸱𑂃𑂤𑂹𑂩𑂲𑂍𑂰,⸱𑂥𑂩𑂹𑂧𑂰⸱(𑂗𑂰𑂁𑂏𑂴⸱𑂔𑂱𑂪𑂰)⸱𑂆⸱𑂮𑂥⸱𑂠𑂵𑂬⸱𑂍𑂳𑂪⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂚⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂧𑂱𑂪𑂵𑂪𑂵𑃀
 
भारत आ नेपाल के मूल भोजपुरी क्षेत्र के जिलावार बिस्तार:
𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂄⸱𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂴𑂪⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂱𑂪𑂰𑂫𑂰𑂩⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂞𑂰𑂩:
 
{|class="wikitable"
|-
!जिला
!𑂔𑂱𑂪𑂰
!राज्य/देस
!𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨/𑂠𑂵𑂮
!जिला
!𑂔𑂱𑂪𑂰
!राज्य/देस
!𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨/𑂠𑂵𑂮
!जिला
!𑂔𑂱𑂪𑂰
!राज्य/देस
!𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨/𑂠𑂵𑂮
|-
|[[कुशीनगर जिला|𑂍𑂳𑂬𑂲𑂢𑂏𑂩कुशीनगर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[महाराजगंज जिला|𑂧𑂯𑂰𑂩𑂰𑂔𑂏𑂁𑂔महाराजगंज]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[गोपालगंज जिला|𑂏𑂷𑂣𑂰𑂪𑂏𑂁𑂔गोपालगंज]]
|बिहार
|-
|[[गाजीपुर जिला|𑂏𑂰𑂔𑂲𑂣𑂳𑂩गाजीपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[मिर्जापुर जिला|𑂧𑂱𑂩𑂹𑂔𑂰𑂣𑂳𑂩मिर्जापुर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[पश्चिम चम्पारण जिला|𑂣𑂬𑂹𑂒𑂱𑂧⸱𑂒𑂧𑂹𑂣𑂰𑂩𑂝पश्चिम चम्पारण]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[गोंडा जिला|𑂏𑂷𑂁𑂙𑂰गोंडा]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[वाराणसी जिला|𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮बनारस]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[पुर्वी चम्पारण जिला|𑂣𑂳𑂩𑂹𑂫𑂲⸱𑂒𑂧𑂹𑂣𑂰𑂩𑂝पुर्वी चम्पारण]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[गोरखपुर जिला|𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩गोरखपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[सिद्धार्थनगर जिला|𑂮𑂱𑂠𑂹𑂡𑂰𑂩𑂹𑂟𑂢𑂏𑂩सिद्धार्थनगर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[बक्सर जिला|𑂥𑂍𑂹𑂮𑂩बक्सर]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[चंदौली जिला|𑂒𑂁𑂠𑂸𑂪𑂲चंदौली]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[सुल्तानपुर जिला|𑂮𑂳𑂪𑂹𑂞𑂰𑂢𑂣𑂳𑂩सुल्तानपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[भभुआ जिला|𑂦𑂦𑂳𑂄भभुआ]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[जौनपुर जिला|𑂔𑂸𑂢𑂣𑂳𑂩जौनपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[कपिलवस्तु जिला|𑂍𑂣𑂱𑂪𑂫𑂮𑂹𑂞𑂳कपिलवस्तु]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[भोजपुर जिला|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩भोजपुर]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[देवरिया जिला|𑂠𑂵𑂫𑂩𑂱𑂨𑂰देवरिया]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[चितवन जिला|𑂒𑂱𑂞𑂫𑂢चितवन]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[रोहतास जिला|𑂩𑂷𑂯𑂞𑂰𑂮रोहतास]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[फैजाबाद जिला|𑂤𑂶𑂔𑂰𑂥𑂰𑂠फैजाबाद]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[नवलपरासी जिला|𑂢𑂫𑂪𑂣𑂩𑂰𑂮𑂲नवलपरासी]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[वैशाली जिला|𑂫𑂶𑂬𑂰𑂪𑂲वैशाली]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[बलियाँ जिला|𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰𑂀बलियाँ]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[बारा जिला|𑂥𑂰𑂩𑂰बारा]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[सारण जिला|𑂮𑂰𑂩𑂝सारण]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[बस्ती जिला|𑂥𑂮𑂹𑂞𑂲बस्ती]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|बीरगंज जिला
|𑂥𑂲𑂩𑂏𑂁𑂔⸱𑂔𑂱𑂪𑂰
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[सिवान जिला|𑂮𑂱𑂫𑂰𑂢सिवान]]
|बिहार
|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩
|-
|[[बहराईच जिला|𑂥𑂯𑂩𑂰𑂆𑂒बहराईच]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[रुपनदेही जिला|𑂩𑂳𑂣𑂢𑂠𑂵𑂯𑂲रुपनदेही]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[गढ़वा जिला|𑂏𑂜𑂫𑂰⸱𑂔𑂱𑂪𑂰गढ़वा जिला]]
|झारखंड
|𑂕𑂰𑂩𑂎𑂁𑂙
|-
|[[मऊ जिला|𑂧𑂈मऊ]]
|उत्तर प्रदेश
|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬
|[[रौतहट जिला|𑂩𑂸𑂞𑂯𑂗रौतहट]]
|नेपाल
|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪
|[[पर्सा जिला|𑂣𑂩𑂹𑂮𑂰पर्सा]]
|झारखंड
|𑂕𑂰𑂩𑂎𑂁𑂙
|-
|
लाइन 174:
|
|
|[[पलामू जिला|𑂣𑂪𑂰𑂧𑂴⸱𑂔𑂱𑂪𑂰पलामू जिला]]
|झारखंड
|𑂕𑂰𑂩𑂎𑂁𑂙
|}
 
== बोली ==
==𑂥𑂷𑂪𑂲==
:#आदर्श भोजपुरी
:#𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲
:#पच्छिमी भोजपुरी
:#𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲
:#अन्य दू उपबोलि (सब डाइलेक्ट्स) "मधेसी" आ "थारु" के नाम से प्रसिद्ध बा |
:#𑂃𑂢𑂹𑂨⸱𑂠𑂴⸱𑂇𑂣𑂥𑂷𑂪𑂱⸱(𑂮𑂥⸱𑂙𑂰𑂅𑂪𑂵𑂍𑂹𑂗𑂹𑂮)⸱"𑂧𑂡𑂵𑂮𑂲"⸱𑂄⸱"𑂟𑂰𑂩𑂳"⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂰𑂧⸱𑂮𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂮𑂱𑂠𑂹𑂡⸱𑂥𑂰⸱|
 
=== आदर्श भोजपुरी ===
===⸱𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱===
जेकरा के [[ग्रियर्सन]] स्टैंडर्ड भोजपुरी कहलेबाड़े ऊ मुख्य रूप से बिहार राज्य के [[आरा]] जिला आ [[उत्तर प्रदेश]] के [[बलिया]], [[गाजीपुर|गाजीपुर जिला]] के पूर्वी भाग आ[[घाघरा]] (सरयू) आ [[गंडक]] के दोआब में बोलल जाले। ई लम्बा भूभाग में फैलल बा। एकरा में ढ़ेर स्थानीय विशेषता मिलेला। जहाँ [[शाहाबाद]], [[बलिया]] आ [[गाजीपुर]] आदि दक्षिणी जिला में "ड़" के प्रयोग होला ओहिजे उत्तरी जिला में "ट" के प्रयोग होला। एह प्रकार उत्तरी आदर्श भोजपुरी में जहाँ "बाटे" के प्रयोग होला ओहिजे दक्षिणी आदर्श भोजपुरी में "बाड़े"के प्रयोग होला। गोरखपुर के भोजपुरी में "मोहन घर में बाटें" कहल जाला लेकिन  बलिया में "मोहन घर में बाड़ें" कहल जाला। पूर्वी गोरखपुर के  भाषा को 'गोरखपुरी' कहल जाला लेकिन  पश्चिमी गोरखपुर आ बस्ती जिला के भाषा के "सरवरिया" कहल जाला। "सरवरिया" शब्द "सरुआर" से निकल बा जवन "सरयूपार" के अपभ्रंश रूप ह। "सरवरिया" और गोरखपुरी के शब्द - विशेषत: संज्ञा शब्द-के प्रयोग में भिन्नता मिलेला बलिया (उत्तर प्रदेश) और सारन (बिहार) इ दुनो  जिला  में 'आदर्श भोजपुरी' बोलल जाला। लेकिन  कुछ शब्द के उच्चारण में तनी अन्तर बा। सारन के लोग "ड" का उच्चारण "र" करेले। जहाँ बलिया निवासी "घोड़ागाड़ी आवत बा" कहेले, ओहिजे  छपरा या सारन का निवासी "घोरागारी आवत बा" कहिहें। आदर्श भोजपुरी के एकदम निरखत रूप बलियाँ आ आरा में बोलल जाला।
𑂔𑂵𑂍𑂩𑂰⸱𑂍𑂵⸱[[ग्रियर्सन|𑂏𑂹𑂩𑂱𑂨𑂩𑂹𑂮𑂢]]⸱𑂮𑂹𑂗𑂶𑂁𑂙𑂩𑂹𑂙⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂯𑂪𑂵𑂥𑂰𑂚𑂵⸱𑂈⸱𑂧𑂳𑂎𑂹𑂨⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱[[आरा|𑂄𑂩𑂰]]⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂄⸱[[उत्तर प्रदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]]⸱𑂍𑂵⸱[[बलिया|𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰]],⸱[[गाजीपुर|𑂏𑂰𑂔𑂲𑂣𑂳𑂩⸱𑂔𑂱𑂪𑂰]]⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂲⸱𑂦𑂰𑂏⸱𑂄[[घाघरा|𑂐𑂰𑂐𑂩𑂰]]⸱(𑂮𑂩𑂨𑂴)⸱𑂄 [[गंडक|𑂏𑂁𑂙𑂍]]⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂷𑂄𑂥⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑃀⸱𑂆⸱𑂪𑂧𑂹𑂥𑂰⸱𑂦𑂴𑂦𑂰𑂏⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂤𑂶𑂪𑂪⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂉𑂍𑂩𑂰 𑂧𑂵𑂁 𑂜𑂵𑂩⸱𑂮𑂹𑂟𑂰𑂢𑂲𑂨⸱𑂫𑂱𑂬𑂵𑂭𑂞𑂰⸱𑂧𑂱𑂪𑂵𑂪𑂰𑃀⸱𑂔𑂯𑂰𑂀⸱[[शाहाबाद|𑂬𑂰𑂯𑂰𑂥𑂰𑂠]],⸱[[बलिया|𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰]]⸱𑂄⸱[[गाजीपुर|𑂏𑂰𑂔𑂲𑂣𑂳𑂩]]⸱𑂄𑂠𑂱⸱𑂠𑂍𑂹𑂭𑂱𑂝𑂲⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱"𑂚"⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂪𑂰⸱𑂋𑂯𑂱𑂔𑂵⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩𑂲⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱"𑂗"⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂪𑂰𑃀⸱𑂉𑂯⸱𑂣𑂹𑂩𑂍𑂰𑂩⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩𑂲⸱𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂔𑂯𑂰𑂀⸱"𑂥𑂰𑂗𑂵"⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂪𑂰⸱𑂋𑂯𑂱𑂔𑂵⸱𑂠𑂍𑂹𑂭𑂱𑂝𑂲⸱𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱"𑂥𑂰𑂚𑂵"𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂯𑂷𑂪𑂰𑃀⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩⸱𑂍𑂵 𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱"𑂧𑂷𑂯𑂢⸱𑂐𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑂁"⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢⸱ 𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱"𑂧𑂷𑂯𑂢⸱𑂐𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂰𑂚𑂵𑂁"⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂲⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩⸱𑂍𑂵⸱ 𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂷⸱'𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩𑂲'⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢⸱ 𑂣𑂬𑂹𑂒𑂱𑂧𑂲⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩⸱𑂄⸱𑂥𑂮𑂹𑂞𑂲⸱𑂔𑂱𑂪𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵 "𑂮𑂩𑂫𑂩𑂱𑂨𑂰"⸱𑂍𑂯𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱"𑂮𑂩𑂫𑂩𑂱𑂨𑂰"⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱"𑂮𑂩𑂳𑂄𑂩"⸱𑂮𑂵⸱𑂢𑂱𑂍𑂪⸱𑂥𑂰⸱𑂔𑂫𑂢⸱"𑂮𑂩𑂨𑂴𑂣𑂰𑂩"⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂣𑂦𑂹𑂩𑂁𑂬⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂯𑃀⸱"𑂮𑂩𑂫𑂩𑂱𑂨𑂰"⸱𑂌𑂩⸱𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱-⸱𑂫𑂱𑂬𑂵𑂭𑂞:⸱𑂮𑂁𑂔𑂹𑂖𑂰⸱𑂬𑂥𑂹𑂠-𑂍𑂵⸱𑂣𑂹𑂩𑂨𑂷𑂏⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂱𑂢𑂹𑂢𑂞𑂰⸱𑂧𑂱𑂪𑂵𑂪𑂰⸱𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰⸱(𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬)⸱𑂌𑂩⸱𑂮𑂰𑂩𑂢⸱(𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩)⸱𑂅⸱𑂠𑂳𑂢𑂷⸱ 𑂔𑂱𑂪𑂰⸱ 𑂧𑂵𑂁⸱'𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲'⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢⸱ 𑂍𑂳𑂓⸱𑂬𑂥𑂹𑂠⸱𑂍𑂵⸱𑂇𑂒𑂹𑂒𑂰𑂩𑂝⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂞𑂢𑂲⸱𑂃𑂢𑂹𑂞𑂩⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂮𑂰𑂩𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂪𑂷𑂏⸱"𑂙"⸱𑂍𑂰⸱𑂇𑂒𑂹𑂒𑂰𑂩𑂝⸱"𑂩"⸱𑂍𑂩𑂵𑂪𑂵𑃀⸱𑂔𑂯𑂰𑂀⸱𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰⸱𑂢𑂱𑂫𑂰𑂮𑂲⸱"𑂐𑂷𑂚𑂰𑂏𑂰𑂚𑂲⸱𑂄𑂫𑂞⸱𑂥𑂰"⸱𑂍𑂯𑂵𑂪𑂵,⸱𑂋𑂯𑂱𑂔𑂵⸱ 𑂓𑂣𑂩𑂰⸱𑂨𑂰⸱𑂮𑂰𑂩𑂢⸱𑂍𑂰⸱𑂢𑂱𑂫𑂰𑂮𑂲⸱"𑂐𑂷𑂩𑂰𑂏𑂰𑂩𑂲⸱𑂄𑂫𑂞⸱𑂥𑂰"⸱𑂍𑂯𑂱𑂯𑂵𑂁𑃀⸱𑂄𑂠𑂩𑂹𑂬⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵 𑂉𑂍𑂠𑂧 𑂢𑂱𑂩𑂎𑂞 𑂩𑂴𑂣⸱𑂥𑂪𑂱𑂨𑂰𑂀⸱𑂄 𑂄𑂩𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀
 
=== पच्छिमी भोजपुरी ===
===⸱𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱===
[[जौनपुर|𑂔𑂸𑂢𑂣𑂳𑂩]], [[आजमगढ़|𑂄𑂔𑂧𑂏𑂜]], [[बनारस|𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮]], [[गाजीपुर|𑂏𑂰𑂔𑂲𑂣𑂳𑂩]]⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂒𑂹𑂓𑂱𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂰⸱𑂄⸱ के पच्छिमी हिस्सा आ [[मिर्जापुर|𑂧𑂱𑂩𑂹𑂔𑂰𑂣𑂳𑂩]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑃀⸱𑂥𑂢𑂰𑂩𑂮𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂏𑂷⸱𑂢𑂲𑂍⸱𑂇𑂠𑂰𑂯𑂩𑂝⸱𑂥𑂰 में बोलल जाले। बनारसी भोजपुरी के एगो नीक उदाहरण बा:
 
: हम खरमिटाव कइली हा रहिला चबाय के।
:⸱𑂯𑂧⸱𑂎𑂩𑂧𑂱𑂗𑂰𑂫⸱𑂍𑂅𑂪𑂲⸱𑂯𑂰⸱𑂩𑂯𑂱𑂪𑂰⸱𑂒𑂥𑂰𑂨⸱𑂍𑂵𑃀
: भेंवल धरल बा दूध में खाजा तोरे बदे।।
:⸱𑂦𑂵𑂁𑂫𑂪⸱𑂡𑂩𑂪⸱𑂥𑂰⸱𑂠𑂴𑂡⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂎𑂰𑂔𑂰⸱𑂞𑂷𑂩𑂵⸱𑂥𑂠𑂵𑃁
: जानीला आजकल में झनाझन चली रजा।
:⸱𑂔𑂰𑂢𑂲𑂪𑂰⸱𑂄𑂔𑂍𑂪⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂕𑂢𑂰𑂕𑂢⸱𑂒𑂪𑂲⸱𑂩𑂔𑂰𑃀
: लाठी, लोहाँगी, खंजर और बिछुआ तोरे बदे।। (तेग अली-बदमाश दपर्ण)
:⸱𑂪𑂰𑂘𑂲,⸱𑂪𑂷𑂯𑂰𑂀𑂏𑂲,⸱𑂎𑂁𑂔𑂩⸱𑂌𑂩⸱𑂥𑂱𑂓𑂳𑂄⸱𑂞𑂷𑂩𑂵⸱𑂥𑂠𑂵𑃁⸱(𑂞𑂵𑂏⸱𑂃𑂪𑂲-𑂥𑂠𑂧𑂰𑂬⸱𑂠𑂣𑂩𑂹𑂝)
 
==लिखाई==
==𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆==
===कैथी लिखाई===
===𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆===
[[File:Kaithi handwritten.jpg|thumb|240px|]][[कैथी|𑂍𑂶𑂟𑂲]]⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂧𑂴𑂢𑂰 लिखाई के नमूना]]
{{main|कैथी}}
𑂣𑂯𑂱𑂪𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂧𑂨⸱𑂧𑂵𑂁⸱पहिले के समय में [[भारत|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂦𑂰𑂩𑂞उत्तर भारत]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂬𑂹𑂒𑂱𑂧𑂲⸱𑂅𑂪𑂰𑂍𑂰 में उत्तर पश्चिमी इलाका,⸱𑂃𑂫𑂡⸱𑂄⸱ अवध आ [[भोजपुरी क्षेत्र|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄⸱ में आ [[नेपाल|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪]]⸱𑂍𑂵⸱ के [[मधेस|𑂧𑂡𑂵𑂮]]⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄𑂧⸱𑂒𑂪𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱ क्षेत्र में आम चलन में [[कैथी|𑂍𑂶𑂟𑂲]]⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂮𑂹𑂞𑂧𑂰𑂪⸱𑂯𑂷𑂎𑂵𑃀⸱𑂉𑂯⸱𑂪𑂱𑂣𑂱⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂰𑂢𑂴𑂢𑂲⸱𑂠𑂮𑂹𑂞𑂰𑂫𑂵𑂔 लिखाई के इस्तमाल होखे। एह लिपि में कानूनी दस्तावेज,⸱𑂣𑂹𑂩𑂬𑂰𑂮𑂢𑂱𑂍⸱𑂍𑂰𑂧𑂍𑂰𑂔⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂹𑂨𑂸𑂩𑂰⸱𑂄⸱𑂢𑂱𑂔𑂲⸱𑂠𑂮𑂹𑂞𑂰𑂫𑂵𑂔⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂨𑂀𑃀 प्रशासनिक कामकाज के ब्यौरा आ निजी दस्तावेज लिखल जायँ।<ref>King, Christopher R. 1995. ''One Language, Two Scripts: The Hindi Movement in Nineteenth Century North India.'' New York: Oxford University Press.</ref>⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂵⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂦𑂲⸱𑂉𑂯𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂮𑂹𑂞𑂧𑂰𑂪⸱𑂯𑂷𑂎𑂵𑃀 भोजपुरी लिखे खातिर भी एही के इस्तमाल होखे।
 
𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂥𑂰𑂨𑂵𑂁⸱𑂮𑂵⸱𑂠𑂰𑂯𑂱𑂢𑂵⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑃀कैथी लिखाई बायें से दाहिने लिखल जाले।<ref name="Nakanishi1990">{{cite book|author=Akira Nakanishi|title=Writing Systems of the World|url=https://books.google.com/books?id=XVCo7lwPZB0C&pg=PA68|year=1990|publisher=Tuttle Publishing|isbn=978-0-8048-1654-0|pages=68–}}</ref>⸱𑂆⸱[[आबूगीडा|𑂄𑂥𑂴𑂏𑂲𑂙𑂰]]⸱𑂢𑂱𑂨𑂢⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂯𑂫𑂵𑃀⸱𑂉𑂯⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂫𑂹𑂨𑂁𑂔𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂮𑂹𑂫𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂒𑂲𑂢𑂹𑂯𑂰⸱𑂧𑂱𑂪𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑂁𑃀⸱𑂮𑂹𑂫𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂍𑂹𑂭𑂩⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂪𑂏⸱𑂮𑂵⸱𑂦𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂔𑂰⸱𑂮𑂍𑂵⸱𑂪𑂰𑃀⸱𑂮𑂹𑂫𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂒𑂲𑂢𑂹𑂯𑂰⸱𑂫𑂹𑂨𑂁𑂔𑂢⸱𑂃𑂍𑂹𑂭𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂈𑂣𑂩 नियन लिखाई हवे। एह में व्यंजन में स्वर के चीन्हा मिला के लिखल जालें। स्वर के अक्षर सभ के अलग से भी लिखल जा सके ला। स्वर के चीन्हा व्यंजन अक्षर के ऊपर,⸱𑂢𑂲𑂒𑂵⸱𑂄𑂏𑂵⸱𑂄⸱𑂣𑂰𑂓𑂵⸱ नीचे आगे आ पाछे (𑂃𑂪𑂏अलग-𑂃𑂪𑂏⸱𑂮𑂹𑂫𑂩⸱𑂃𑂢𑂳𑂮𑂰𑂩अलग स्वर अनुसार)⸱𑂪𑂰𑂏𑂵⸱𑂪𑂵𑂁𑃀⸱𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂪𑂱𑂣𑂱⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂍⸱𑂘𑂷⸱𑂎𑂰𑂮𑂱𑂨𑂞⸱𑂯𑂫𑂵⸱𑂍𑂱⸱𑂉𑂯⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂇𑂣𑂩⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂚𑂲⸱𑂣𑂰𑂆⸱𑂢𑂰⸱𑂪𑂰𑂏𑂵⸱𑂪𑂰𑃀 लागे लें। कैथी लिपि के एक ठो खासियत हवे कि एह में उपर के पड़ी पाई ना लागे ला।<ref name="Agravāla2004">{{cite book|author=Saroja Agravāla|title=Hindī ke janajātimūlaka upanyāsoṃ kī samājaśāstrīya cetanā aura usakā aupanyāsika pratiphalana|url=https://books.google.com/books?id=YduyZu4rAl0C&pg=PA115|year=2004|publisher=Star Publications|isbn=978-81-85244-86-0|pages=115–}}</ref>
 
𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂔𑂧𑂲𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂎𑂞𑂱𑂨𑂰𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂱𑂍𑂰𑂩𑂹𑂙⸱𑂣𑂳𑂩𑂰𑂢⸱𑂮𑂧𑂨⸱𑂮𑂵⸱𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂄⸱𑂃𑂦𑂱𑂢⸱𑂪𑂵⸱𑂅𑂢𑂯𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂜𑂵⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂰𑂢𑂍𑂰𑂩⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂩𑂴𑂩𑂞⸱𑂣𑂚𑂵⸱𑂪𑂰𑃀बिहार में जमीन के खतियान के रिकार्ड पुरान समय से कैथी लिखाई में बा। आ अभिन ले इनहन के पढ़े खातिर कैथी के जानकार लोग के जरूरत पड़े ला।<ref>{{cite web|last=Khabar |first=Prabhat |url=http://www.prabhatkhabar.com/news/patna/story/798403.html |title=ढूंढ़ने से भी जिले में नहीं मिल रहे कैथी लिपि के अनुवादक |publisher=Prabhatkhabar.com |date=2016-05-12 |accessdate=2016-11-20}}</ref>⸱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂧𑂰𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂉𑂯⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂮⸱𑂅𑂯𑂵⸱𑂧𑂯𑂞𑂹𑂫⸱𑂩𑂯𑂱⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵⸱𑂄⸱𑂥𑂞𑂰𑂫𑂪⸱𑂔𑂰𑂞⸱𑂥𑂰⸱𑂍𑂱⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂔𑂰𑂢𑂍𑂰𑂩⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂧𑂲⸱𑂮𑂵⸱𑂍𑂰𑂤𑂲⸱𑂠𑂱𑂍𑂹𑂍𑂞⸱𑂦𑂲⸱𑂯𑂷⸱𑂩𑂯𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀⸱𑂯𑂰𑂪⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂶𑂟𑂲⸱𑂪𑂱𑂣𑂱⸱𑂮𑂱𑂎𑂰𑂫𑂵⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂍𑂳𑂓⸱𑂍𑂷𑂮𑂱𑂮⸱𑂦𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑃀 वर्तमान में एह लिखाई के बस इहे महत्व रहि गइल बाटे आ बतावल जात बा कि एकरा जानकार लोग के कमी से काफी दिक्कत भी हो रहल बाटे। हाल में कैथी लिपि सिखावे खातिर कुछ कोसिस भइल बा।<ref>{{cite web|url=http://www.bhaskar.com/news/BIH-PAT-HMU-MAT-latest-patna-news-051504-2178460-NOR.html |title=कैथी लिपि का प्रशिक्षण शिविर 11 जुलाई से |publisher=Bhaskar.com |date=2015-07-02 |accessdate=2016-11-20}}</ref>
 
===देवनागरी लिखाई===
===𑂠𑂵𑂫𑂢𑂰𑂏𑂩𑂲⸱𑂪𑂱𑂎𑂰𑂆===
{{मुख्य|देवनागरी}}
 
==साहित्य==
==𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨==
{{मुख्य|भोजपुरी साहित्य}}
भोजपुरी साहित्य में अइसन सगरी साहित्य के रखल जाला जवन [[भोजपुरी भाषा]] में रचल गइल बाटे। [[गोरखनाथ]], [[कबीरदास]] आ दरिया साहेब नियर संत लोगन के बानी से सुरुआत हो के [[भिखारी ठाकुर]] आ [[राहुल सांकृत्यायन|राहुल बाबा]] के रचना से होत भोजपुरी साहित्य के बिकास आज कबिता, कहानी, उपन्यास आ ब्लॉग लेखन ले पहुँच गइल बाटे। आधुनिक काल के सुरुआत में पाण्डेय कपिल, रामजी राय, भोलानाथ गहमरी नियर लोगन के रचना से वर्तमान साहित्य के रीढ़ मजबूत भइल बा।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂃𑂅𑂮𑂢⸱𑂮𑂏𑂩𑂲⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰⸱𑂔𑂫𑂢⸱[[भोजपुरी भाषा|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂒𑂪⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀⸱[[गोरखनाथ|𑂏𑂷𑂩𑂎𑂢𑂰𑂟]],⸱[[कबीरदास|𑂍𑂥𑂲𑂩𑂠𑂰𑂮]]⸱𑂄⸱𑂠𑂩𑂱𑂨𑂰⸱𑂮𑂰𑂯𑂵𑂥⸱𑂢𑂱𑂨𑂩⸱𑂮𑂁𑂞⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂰𑂢𑂲⸱𑂮𑂵⸱𑂮𑂳𑂩𑂳𑂄𑂞⸱𑂯𑂷⸱𑂍𑂵⸱[[भिखारी ठाकुर|𑂦𑂱𑂎𑂰𑂩𑂲⸱𑂘𑂰𑂍𑂳𑂩]]⸱𑂄⸱[[राहुल सांक्रित्यायन|𑂩𑂰𑂯𑂳𑂪⸱𑂥𑂰𑂥𑂰]]⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂒𑂢𑂰⸱𑂮𑂵⸱𑂯𑂷𑂞⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂱𑂍𑂰𑂮⸱𑂄𑂔⸱𑂍𑂥𑂱𑂞𑂰,⸱𑂍𑂯𑂰𑂢𑂲,⸱𑂇𑂣𑂢𑂹𑂨𑂰𑂮⸱𑂄⸱𑂥𑂹𑂪𑂰𑂏⸱𑂪𑂵𑂎𑂢⸱𑂪𑂵⸱𑂣𑂯𑂳𑂀𑂒⸱𑂏𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀⸱𑂄𑂡𑂳𑂢𑂱𑂍⸱𑂍𑂰𑂪⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂳𑂩𑂳𑂄𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂣𑂰𑂝𑂹𑂙𑂵𑂨⸱𑂍𑂣𑂱𑂪,⸱𑂩𑂰𑂧𑂔𑂲⸱𑂩𑂰𑂨,⸱𑂦𑂷𑂪𑂰𑂢𑂰𑂟⸱𑂏𑂯𑂧𑂩𑂲⸱𑂢𑂱𑂨𑂩⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂒𑂢𑂰⸱𑂮𑂵⸱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂧𑂰𑂢⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂲𑂜⸱𑂧𑂔𑂥𑂴𑂞⸱𑂦𑂅𑂪⸱𑂥𑂰𑃀⸱
 
भोजपुरी भाषा आ साहित्य के इतिहास लिखे वाला लोगन में [[ग्रियर्सन]], राहुल बाबा से ले के उदय नारायण तिवारी, [[कृष्णदेव उपाध्याय]], हवलदार तिवारी आ तैयब हुसैन 'पीड़ित' नियर बिद्वान लोगन के योगदान बा।{{sfn|तिवारी|2014|pp=25-35}} अर्जुन तिवारी के लिखल एकरा [[भोजपुरी साहित्य के इतिहास (किताब)|साहित्य के इतिहास]] भोजपुरी भाषा में मौजूद बा।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂄⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂞𑂱𑂯𑂰𑂮⸱𑂪𑂱𑂎𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱[[ग्रियर्सन|𑂏𑂹𑂩𑂱𑂨𑂩𑂹𑂮𑂢]],⸱𑂩𑂰𑂯𑂳𑂪⸱𑂥𑂰𑂥𑂰⸱𑂮𑂵⸱𑂪𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂇𑂠𑂨⸱𑂢𑂰𑂩𑂰𑂨𑂝⸱𑂞𑂱𑂫𑂰𑂩𑂲,⸱[[क्रिष्णदेव उपाध्याय|𑂍𑂹𑂩𑂱𑂭𑂹𑂝𑂠𑂵𑂫⸱𑂇𑂣𑂰𑂡𑂹𑂨𑂰𑂨]],⸱𑂯𑂫𑂪𑂠𑂰𑂩⸱𑂞𑂱𑂫𑂰𑂩𑂲⸱𑂄⸱𑂞𑂶𑂨𑂥⸱𑂯𑂳𑂮𑂶𑂢⸱'𑂣𑂲𑂚𑂱𑂞'⸱𑂢𑂱𑂨𑂩⸱𑂥𑂱𑂠𑂹𑂫𑂰𑂢⸱𑂪𑂷𑂏𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂨𑂷𑂏𑂠𑂰𑂢⸱𑂥𑂰𑃀{{sfn|𑂞𑂱𑂫𑂰𑂩𑂲|2014|pp=25-35}}⸱𑂃𑂩𑂹𑂔𑂳𑂢⸱𑂞𑂱𑂫𑂰𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱[[भोजपुरी साहित्य के इतिहास (किताब)|𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂞𑂱𑂯𑂰𑂮]]⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂧𑂸𑂔𑂴𑂠⸱𑂥𑂰𑃀
 
==मीडिया==
==𑂧𑂲𑂙𑂱𑂨𑂰==
===सिनेमा===
===𑂮𑂱𑂢𑂵𑂧𑂰===
[[File:India film clapperboard (variant).svg|thumb|150px|right|[[भोजपुरी सिनेमा|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂱𑂢𑂵𑂧𑂰]]|link=भोजपुरी सिनेमा]]
{{main|भोजपुरी सिनेमा}}
 
[[भोजपुरी भाषा]] में बने वाला फिलिम सभ के '''भोजपुरी सिनेमा''' के रूप में जानल जाला। पहिली भोजपुरी फिलिम विश्वनाथ शाहाबादी के [[गंगा मइया तोहें पियरी चढ़इबों]] रहे जेवन 1963 में रिलीज भइल रहे।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड" /> अस्सी के दशक में कई ठे उल्लेख जोग भोजपुरी फिलिम रिलीज भइली जिनहन में बिटिया भइल सयान, चंदवा के ताके चकोर, हमार भौजी, गंगा किनारे मोरा गाँव, आ सम्पूर्ण तीर्थ यात्रा। पुराना समय में भोजपुरी फिलिम बनावे के काम भी [[बंबई]] में भोहोखत रहे आ ई [[बॉलीवुड]] के एक ठो हिस्सा के रूप में बनावल जायँ। हालाँकि, अब एह फिलिम सभ के निर्माण [[भोजपुरी इलाका]] में भी हो रहल बा आ [[गोरखपुर]], [[बनारस]] आ [[पटना]] नियन छोट शहर भी एह इंडस्ट्री के हिस्सा बन चुकल बाड़ें।
[[भोजपुरी भाषा|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂢𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱'''𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂱𑂢𑂵𑂧𑂰'''⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂔𑂰𑂢𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂣𑂯𑂱𑂪𑂲⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂫𑂱𑂬𑂹𑂫𑂢𑂰𑂟⸱𑂬𑂰𑂯𑂰𑂥𑂰𑂠𑂲⸱𑂍𑂵⸱[[गंगा मइया तोहें पियरी चढ़इबों|𑂏𑂁𑂏𑂰⸱𑂧𑂅𑂨𑂰⸱𑂞𑂷𑂯𑂵𑂁⸱𑂣𑂱𑂨𑂩𑂲⸱𑂒𑂜𑂅𑂥𑂷𑂁]]⸱𑂩𑂯𑂵⸱𑂔𑂵𑂫𑂢⸱1963⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂱𑂪𑂲𑂔⸱𑂦𑂅𑂪⸱𑂩𑂯𑂵𑃀<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड" />⸱𑂃𑂮𑂹𑂮𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂬𑂍⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂆⸱𑂘𑂵⸱𑂇𑂪𑂹𑂪𑂵𑂎⸱𑂔𑂷𑂏⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂩𑂱𑂪𑂲𑂔⸱𑂦𑂅𑂪𑂲⸱𑂔𑂱𑂢𑂯𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂱𑂗𑂱𑂨𑂰⸱𑂦𑂅𑂪⸱𑂮𑂨𑂰𑂢,⸱𑂒𑂁𑂠𑂫𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂞𑂰𑂍𑂵⸱𑂒𑂍𑂷𑂩,⸱𑂯𑂧𑂰𑂩⸱𑂦𑂸𑂔𑂲,⸱𑂏𑂁𑂏𑂰⸱𑂍𑂱𑂢𑂰𑂩𑂵⸱𑂧𑂷𑂩𑂰⸱𑂏𑂰𑂀𑂫,⸱𑂄⸱𑂮𑂧𑂹𑂣𑂴𑂩𑂹𑂝⸱𑂞𑂲𑂩𑂹𑂟⸱𑂨𑂰𑂞𑂹𑂩𑂰𑃀⸱𑂣𑂳𑂩𑂰𑂢𑂰⸱𑂮𑂧𑂨⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂥𑂢𑂰𑂫𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂰𑂧⸱𑂦𑂲⸱[[बंबई|𑂥𑂁𑂥𑂆]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂯𑂷𑂎𑂞⸱𑂩𑂯𑂵⸱𑂄⸱𑂆⸱[[बालीवुड|𑂥𑂰𑂪𑂲𑂫𑂳𑂙]]⸱𑂍𑂵⸱𑂉𑂍⸱𑂘𑂷⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂢𑂰𑂫𑂪⸱𑂔𑂰𑂨𑂀𑃀⸱𑂯𑂰𑂪𑂰𑂀𑂍𑂱,⸱𑂃𑂥⸱𑂉𑂯⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂮𑂦⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂱𑂩𑂹𑂧𑂰𑂝⸱[[भोजपुरी इलाका|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂅𑂪𑂰𑂍𑂰]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂲⸱𑂯𑂷⸱𑂩𑂯𑂪⸱𑂥𑂰⸱𑂄⸱[[गोरखपुर|𑂏𑂷𑂩𑂎𑂣𑂳𑂩]],⸱[[बनारस|बनारस]]⸱𑂄⸱[[पटना|𑂣𑂗𑂢𑂰]]⸱𑂢𑂱𑂨𑂢⸱𑂓𑂷𑂗⸱𑂬𑂯𑂩⸱𑂦𑂲⸱𑂉𑂯⸱𑂅𑂁𑂙𑂮𑂹𑂗𑂹𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂯𑂱𑂮𑂹𑂮𑂰⸱𑂥𑂢⸱𑂒𑂳𑂍𑂪⸱𑂥𑂰𑂚𑂵𑂁𑃀⸱
 
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂤𑂱𑂪𑂱𑂧⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂳𑂎𑂹𑂨⸱𑂠𑂩𑂹𑂬𑂍⸱𑂮𑂧𑂴𑂯⸱𑂣𑂴𑂩𑂥𑂲⸱भोजपुरी फिलिम के मुख्य दर्शक समूह पूरबी [[उत्तर प्रदेश|𑂇𑂞𑂹𑂞𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂠𑂵𑂬]], [[बिहार|𑂥𑂱𑂯𑂰𑂩]], [[झारखंड|𑂕𑂰𑂩𑂎𑂁𑂙]]⸱𑂄⸱[[नेपाल|𑂢𑂵𑂣𑂰𑂪]]⸱𑂍𑂵⸱ के [[मधेस|𑂧𑂡𑂵𑂮]]⸱𑂅𑂪𑂰𑂍𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂔𑂵𑂢𑂹𑂢𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂆⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂯𑂫𑂵𑃀⸱𑂉𑂍𑂩𑂵⸱𑂃𑂪𑂰𑂫𑂰⸱𑂄𑂇𑂩⸱𑂮𑂦⸱𑂢𑂏𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂯𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂲⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂉𑂯𑂲⸱𑂒𑂪𑂞𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂱𑂢𑂵𑂧𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂩𑂹𑂬𑂍⸱ इलाका में बा लोग जेन्ने के ई भाषा हवे। एकरे अलावा आउर सभ नगर में रहे वाला भोजपुरी भाषी लोग बा। एही चलते भोजपुरी सिनेमा के दर्शक [[यूरोप|𑂨𑂴𑂩𑂷𑂣]]⸱𑂄⸱𑂃𑂧𑂵𑂩𑂱𑂍𑂲⸱𑂠𑂵𑂮⸱𑂮𑂦⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂲⸱𑂥𑂰⸱𑂄⸱ आ अमेरिकी देस सभ में भी बा आ [[सूरीनाम|𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧]]⸱𑂢𑂱𑂨𑂩𑂢⸱𑂠𑂵𑂮⸱𑂮𑂦⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂲⸱𑂔𑂵𑂢𑂹𑂢𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂵𑃀 नियरन देस सभ में भी जेन्ने भोजपुरी बोलल जाले।<ref name="𑂥𑂱𑂔𑂢𑂵𑂮⸱𑂮𑂹𑂗𑂶𑂁𑂙𑂩𑂹𑂙बिजनेस स्टैंडर्ड">{{cite news|last1=𑂎𑂰𑂁𑂙𑂵𑂍𑂩खांडेकर|first1=𑂫𑂱𑂢𑂲𑂞𑂰⸱𑂍𑂷𑂯𑂪𑂲विनीता कोहली|title=Regional pride|trans-title=𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩𑂲𑂨⸱𑂏𑂩𑂥क्षेत्रीय गरब|url=http://www.business-standard.com/article/beyond-business/regional-pride-110062400034_1.html|accessdate=15⸱𑂤𑂩𑂫𑂩𑂲⸱201715 फरवरी 2017|publisher=𑂥𑂱𑂔𑂢𑂵𑂮⸱𑂮𑂹𑂗𑂶𑂁𑂙𑂩𑂹𑂙बिजनेस स्टैंडर्ड|date=24⸱𑂔𑂴𑂢⸱201024 जून 2010}}</ref>
 
== मानवाधिकारन के घोषणा ==
==𑂧𑂰𑂢𑂫𑂰𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂐𑂷𑂭𑂝𑂰==
 
सन्यक्त राष्ट्र संघ देने से मानवाधिकारन के घोषणा बिस्व के १५४ भाषा में कईल गईल बा, जे मे भोजपुरी आउर सूरीनामी हिन्दुस्तानी बा। सूरीनामी हिन्दुस्तानी भाषा सूरीनाम में बोलल जाला, ई एकदम भोजपुरिए नीयन हऽ खाली एकरा रोमन लिपि में लिखल जाला। संयुक्त राष्ट्र संघ देने से कईल मानवाधिकारन के घोषणा के पहिला अनुच्छेद भोजपुरी, हिन्दी, अंग्रेजी आ सूरीनामी हिन्दुस्तानी में नीचे लिखल बा :-
𑂮𑂢𑂹𑂨𑂍𑂹𑂞⸱𑂩𑂰𑂭𑂹𑂗𑂹𑂩⸱𑂮𑂁𑂐⸱𑂠𑂵𑂢𑂵⸱𑂮𑂵⸱𑂧𑂰𑂢𑂫𑂰𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂐𑂷𑂭𑂝𑂰⸱𑂥𑂱𑂮𑂹𑂫⸱𑂍𑂵⸱१५४⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂆𑂪⸱𑂏𑂆𑂪⸱𑂥𑂰,⸱𑂔𑂵⸱𑂧𑂵⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂄𑂇𑂩⸱𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂢𑂹𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲⸱𑂥𑂰𑃀⸱𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂢𑂹𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂷𑂪𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰,⸱𑂆⸱𑂉𑂍𑂠𑂧⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂱𑂉⸱𑂢𑂲𑂨𑂢⸱𑂯ऽ⸱𑂎𑂰𑂪𑂲⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂩𑂷𑂧𑂢⸱𑂪𑂱𑂣𑂱⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂮𑂁𑂨𑂳𑂍𑂹𑂞⸱𑂩𑂰𑂭𑂹𑂗𑂹𑂩⸱𑂮𑂁𑂐⸱𑂠𑂵𑂢𑂵⸱𑂮𑂵⸱𑂍𑂆𑂪⸱𑂧𑂰𑂢𑂫𑂰𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂐𑂷𑂭𑂝𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂯𑂱𑂪𑂰⸱𑂃𑂢𑂳𑂒𑂹𑂓𑂵𑂠⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲,⸱𑂯𑂱𑂢𑂹𑂠𑂲,⸱𑂃𑂁𑂏𑂹𑂩𑂵𑂔𑂲⸱𑂄⸱𑂮𑂴𑂩𑂲𑂢𑂰𑂧𑂲⸱𑂯𑂱𑂢𑂹𑂠𑂳𑂮𑂹𑂞𑂰𑂢𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂢𑂲𑂒𑂵⸱𑂪𑂱𑂎𑂪⸱𑂥𑂰⸱:-
 
अनुच्छेद १: सबहि लोकानि आजादे जन्मेला आउर ओखिनियो के बराबर सम्मान आओर अधिकार प्राप्त हवे। ओखिनियो के पास समझ-बूझ आउर अंत:करण के आवाज होखता आओर हुनको के दोसरा के साथ भाईचारे के बेवहार करे के होखला।<ref>https://archive.org/details/rosettaproject_bho_undec-1</ref>
𑂃𑂢𑂳𑂒𑂹𑂓𑂵𑂠⸱१:⸱𑂮𑂥𑂯𑂱⸱𑂪𑂷𑂍𑂰𑂢𑂱⸱𑂄𑂔𑂰𑂠𑂵⸱𑂔𑂢𑂹𑂧𑂵𑂪𑂰⸱𑂄𑂇𑂩⸱𑂋𑂎𑂱𑂢𑂱𑂨𑂷⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂩𑂰𑂥𑂩⸱𑂮𑂧𑂹𑂧𑂰𑂢⸱𑂄𑂋𑂩⸱𑂃𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩⸱𑂣𑂹𑂩𑂰𑂣𑂹𑂞⸱𑂯𑂫𑂵𑃀⸱𑂋𑂎𑂱𑂢𑂱𑂨𑂷⸱𑂍𑂵⸱𑂣𑂰𑂮⸱𑂮𑂧𑂕-𑂥𑂴𑂕⸱𑂄𑂇𑂩⸱𑂃𑂁𑂞:𑂍𑂩𑂝⸱𑂍𑂵⸱𑂄𑂫𑂰𑂔⸱𑂯𑂷𑂎𑂞𑂰⸱𑂄𑂋𑂩⸱𑂯𑂳𑂢𑂍𑂷⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂷𑂮𑂩𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂰𑂟⸱𑂦𑂰𑂆𑂒𑂰𑂩𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂵𑂫𑂯𑂰𑂩⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂯𑂷𑂎𑂪𑂰𑃀<ref>https://archive.org/details/rosettaproject_bho_undec-1</ref>
 
अनुच्छेद १: सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के मामले में जन्मजात स्वतन्त्रता और समानता प्राप्त हैं। उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन प्राप्त है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिये।
𑂃𑂢𑂳𑂒𑂹𑂓𑂵𑂠⸱१:⸱𑂮𑂦𑂲⸱𑂧𑂢𑂳𑂭𑂹𑂨𑂷𑂁⸱𑂍𑂷⸱𑂏𑂸𑂩𑂫⸱𑂌𑂩⸱𑂃𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩𑂷𑂁⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂰𑂧𑂪𑂵⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂔𑂢𑂹𑂧𑂔𑂰𑂞⸱𑂮𑂹𑂫𑂞𑂢𑂹𑂞𑂹𑂩𑂞𑂰⸱𑂌𑂩⸱𑂮𑂧𑂰𑂢𑂞𑂰⸱𑂣𑂹𑂩𑂰𑂣𑂹𑂞⸱𑂯𑂶𑂁𑃀⸱𑂇𑂢𑂹𑂯𑂵𑂁⸱𑂥𑂳𑂠𑂹𑂡𑂱⸱𑂌𑂩⸱𑂃𑂢𑂹𑂞𑂩𑂰𑂞𑂹𑂧𑂰⸱𑂍𑂲⸱𑂠𑂵𑂢⸱𑂣𑂹𑂩𑂰𑂣𑂹𑂞⸱𑂯𑂶⸱𑂌𑂩⸱𑂣𑂩𑂮𑂹𑂣𑂩⸱𑂇𑂢𑂹𑂯𑂵𑂁⸱𑂦𑂰𑂆𑂒𑂰𑂩𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂫⸱𑂮𑂵⸱𑂥𑂩𑂹𑂞𑂰𑂫⸱𑂍𑂩𑂢𑂰⸱𑂒𑂰𑂯𑂱𑂨𑂵𑃀
 
Aadhiaai 1: Sab djanne aadjádi aur barabar paidaa bhailèn, iddjat aur hak mê. Ohi djanne ke lage sab ke samadj-boedj aur hierdaai hai aur doesare se sab soemmat sè, djaane-maane ke chaahin.
लाइन 234:
Article 1: All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
 
==संबिधनिया दर्जा के माँग==
==𑂮𑂁𑂥𑂱𑂡𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂠𑂩𑂹𑂔𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂰𑂀𑂏==
{{main|आठवा अनुसूची में भोजपुरी}}
भोजपुरी भाषा बोले वाला लोग बहुत लामा समय से एह भाषा के भारत में संबिधनिया भाषा के दर्जा देवे ला माँग कर रहल बाड़ें। कय बेरा ई बात संसद में उठावल जा चुकल बा।<ref name="outlook"/> कइयन बेर एकरा ला धरना-परदरसन कइल जा चुकल बाटे।
𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂥𑂷𑂪𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂥𑂯𑂳𑂞⸱𑂪𑂰𑂧𑂰⸱𑂮𑂧𑂨⸱𑂮𑂵⸱𑂉𑂯⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂮𑂁𑂥𑂱𑂡𑂢𑂱𑂨𑂰⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂩𑂹𑂔𑂰⸱𑂠𑂵𑂫𑂵⸱𑂪𑂰⸱𑂧𑂰𑂀𑂏⸱𑂍𑂩⸱𑂩𑂯𑂪⸱𑂥𑂰𑂚𑂵𑂁𑃀⸱𑂍𑂨⸱𑂥𑂵𑂩𑂰⸱𑂆⸱𑂥𑂰𑂞⸱𑂮𑂁𑂮𑂠⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂇𑂘𑂰𑂫𑂪⸱𑂔𑂰⸱𑂒𑂳𑂍𑂪⸱𑂥𑂰𑃀<ref⸱name="outlook"/>⸱𑂍𑂅𑂨𑂢⸱𑂥𑂵𑂩⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂪𑂰⸱𑂡𑂩𑂢𑂰-𑂣𑂩𑂠𑂩𑂮𑂢⸱𑂍𑂅𑂪⸱𑂔𑂰⸱𑂒𑂳𑂍𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀
 
[[भारत के संबिधान|𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂁𑂥𑂱𑂡𑂰𑂢]]⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂄𑂘𑂫𑂰⸱𑂃𑂢𑂳𑂮𑂴𑂒𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂥𑂩𑂹𑂞𑂧𑂰𑂢⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂍𑂳𑂪⸱22⸱𑂏𑂷⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂠𑂩𑂹𑂔⸱𑂥𑂰𑂚𑂲𑃀⸱𑂔𑂥𑂍𑂱⸱𑂉𑂯⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂢𑂅𑂎𑂵𑃀⸱𑂉𑂯⸱𑂒𑂪𑂞𑂵⸱𑂦𑂰𑂩𑂞⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂄𑂡𑂱𑂍𑂰𑂩𑂱𑂍⸱𑂞𑂸𑂩⸱𑂣𑂩⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂢𑂰⸱𑂧𑂰𑂢𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰⸱𑂥𑂪𑂳𑂍⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂥𑂷𑂪𑂲⸱𑂧𑂰𑂢𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰𑃀⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂢𑂰⸱𑂧𑂰𑂢𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂰𑂩𑂝⸱𑂍𑂵⸱𑂩𑂴𑂣⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂰𑂧𑂹𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨𑂫𑂰𑂠 में आठवा अनुसूची में बर्तमान में कुल 22 गो भाषा दर्ज बाड़ी। जबकि एह में भोजपुरी नइखे। एह चलते भारत में भोजपुरी भाषा के आधिकारिक तौर पर भाषा ना मानल जाला बलुक एकरा के हिंदी के बोली मानल जाला। भोजपुरी के भाषा ना माने के कारण के रूप में हिंदी के साम्राज्यवाद<ref name="Oommen2004">{{cite book|author=Professor T K Oommen|title=Nation, Civil Society and Social Movements: Essays in Political Sociology|url=https://books.google.com/books?id=MJOHAwAAQBAJ&pg=PA98|date=10 February 2004|publisher=SAGE Publications|isbn=978-81-321-0394-3|pages=98–}}</ref><ref name="Kapoor1994">{{cite book|author=Kapil Kapoor|title=Language, Linguistics, and Literature, the Indian Perspective|url=https://books.google.com/books?id=_UiuFnCwLD8C&pg=PA103|date=1 January 1994|publisher=Academic Foundation|isbn=978-81-7188-064-5|pages=103–}}</ref>⸱𑂄⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂲⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂮𑂁𑂎𑂹𑂨𑂰⸱𑂥𑂜𑂰 आ हिंदी भाषी लोग के संख्या बढ़ा-𑂒𑂜𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂵𑂎𑂰𑂫𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂍𑂷𑂬𑂱𑂬⸱𑂧𑂰𑂢𑂪⸱𑂔𑂰𑂪𑂰चढ़ा के देखावे के कोशिश मानल जाला,⸱𑂔𑂥𑂍𑂱⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂫𑂍𑂰𑂪𑂞⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂫𑂰𑂪𑂰⸱𑂪𑂷𑂏⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂠𑂩𑂹𑂔𑂰⸱𑂠𑂵𑂫𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂰𑂀𑂏⸱𑂍𑂵⸱𑂯𑂱𑂁𑂠𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂃𑂥𑂩⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂭𑂙𑂨𑂁𑂞𑂹𑂩⸱𑂧𑂰𑂢𑂵⸱𑂪𑂰⸱𑂃⸱𑂉𑂍𑂩⸱𑂥𑂱𑂩𑂷𑂡⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂪𑂰𑃀 जबकि हिंदी के वकालत करे वाला लोग भोजपुरी के भाषा के दर्जा देवे के माँग के हिंदी के अबर करे खातिर षडयंत्र माने ला अ एकर बिरोध करे ला।<ref>{{cite web|url=http://www.thehindu.com/news/national/Don%E2%80%99t-add-Hindi-dialects-in-Eighth-Schedule-say-academics/article17064058.ece |title=Don’t add Hindi dialects in Eighth Schedule, say academics |publisher=The Hindu |date=2017-01-20 |accessdate=2017-05-16}}</ref>
 
𑂧𑂰𑂩𑂹𑂒⸱2017⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨𑂮𑂦𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂉𑂯⸱𑂧𑂳𑂠𑂹𑂠𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂔𑂠𑂨𑂴⸱𑂍𑂵⸱𑂢𑂵𑂞𑂰⸱𑂃𑂢𑂫𑂩⸱𑂃𑂁𑂮𑂰𑂩𑂲⸱𑂇𑂘𑂫𑂪𑂵𑂁⸱𑂄⸱𑂆⸱𑂍𑂯𑂪𑂵𑂁⸱𑂍𑂲⸱𑂠𑂵𑂮⸱𑂦𑂩⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂣𑂹𑂩𑂰𑂟𑂧𑂱𑂍⸱𑂬𑂱𑂍𑂹𑂭𑂰⸱𑂎𑂰𑂞𑂱𑂩⸱𑂪𑂅𑂍𑂢⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂯𑂞𑂰𑂩𑂲⸱𑂦𑂰𑂭𑂰⸱𑂍𑂵⸱𑂅𑂮𑂹𑂞𑂧𑂰𑂪⸱𑂯𑂷𑂎𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂒𑂰𑂯𑂲𑂁𑃀मार्च 2017 में राज्यसभा में एह मुद्दा के जदयू के नेता अनवर अंसारी उठवलें आ ई कहलें की देस भर में प्राथमिक शिक्षा खातिर लइकन के महतारी भाषा के इस्तमाल होखे के चाहीं।<ref name="outlook">{{cite web|url=https://www.outlookhindi.com/newsscroll/%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80-%E0%A4%95%E0%A5%8B-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8-%E0%A4%95%E0%A5%80-%E0%A4%86%E0%A4%A0%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%82-%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%9A%E0%A5%80-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87-%E0%A4%95%E0%A5%80-%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A4%BE-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%89%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97/994929 |title=𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂷⸱𑂮𑂁𑂫𑂱𑂡𑂰𑂢⸱𑂍𑂲⸱𑂄𑂘𑂫𑂲𑂁⸱𑂃𑂢𑂳𑂮𑂴𑂒𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂬𑂰𑂧𑂱𑂪⸱𑂍𑂩𑂢𑂵⸱𑂍𑂲⸱𑂩𑂰𑂔𑂹𑂨𑂮𑂦𑂰⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂇𑂘𑂲⸱𑂧𑂰𑂁𑂏⸱भोजपुरी को संविधान की आठवीं अनुसूची में शामिल करने की राज्यसभा में उठी मांग |publisher=Outlookhindi.com⸱com |date=2017-03-16⸱16 |accessdate=2017-05-16}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tribuneindia.com/news/nation/include-bhojpuri-in-8th-schedule-of-constitution-jd-u-mp/377876.html |title=Include Bhojpuri in 8th Schedule of Constitution: JD(U) MP |publisher=Tribuneindia.com |date=2017-03-16 |accessdate=2017-05-16}}</ref>⸱𑂯𑂰𑂪𑂰𑂀𑂍𑂱 हालाँकि,⸱𑂆⸱𑂣𑂯𑂱𑂪𑂰⸱𑂥𑂵𑂩⸱𑂢𑂅𑂎𑂵⸱𑂄⸱𑂉𑂍𑂩𑂰⸱𑂣𑂯𑂱𑂪𑂯𑂳𑂁⸱𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂵⸱𑂄𑂘𑂫𑂰⸱𑂃𑂢𑂳𑂮𑂴𑂒𑂲⸱𑂧𑂵𑂁⸱𑂬𑂰𑂧𑂱𑂪⸱𑂍𑂩𑂵⸱𑂍𑂵⸱𑂧𑂰𑂀𑂏⸱𑂍𑂅𑂪⸱𑂔𑂰⸱𑂒𑂳𑂍𑂪⸱𑂥𑂰𑂗𑂵𑃀 ई पहिला बेर नइखे आ एकरा पहिलहुं भोजपुरी के आठवा अनुसूची में शामिल करे के माँग कइल जा चुकल बाटे।<ref>{{cite⸱webcite web|author=Share⸱on⸱FacebookShare⸱on⸱Twitter⸱Share on FacebookShare on Twitter |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/patna/Centre-urged-to-include-Bhojpuri-in-Eighth-Schedule/articleshow/52283365.cms⸱cms |title=Centre⸱urged⸱to⸱include⸱Bhojpuri⸱in⸱Eighth⸱Schedule⸱Centre urged to include Bhojpuri in Eighth Schedule -⸱Times⸱of⸱India⸱ Times of India |publisher=Timesofindia.indiatimes.com⸱com |date=2016-05-15⸱15 |accessdate=2017-05-16}}</ref>
 
==इहो देखल जाय==
==𑂅𑂯𑂷⸱𑂠𑂵𑂎𑂪⸱𑂔𑂰𑂨==
* [[भोजपुरी साहित्य|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂮𑂰𑂯𑂱𑂞𑂹𑂨]]
* [[भोजपुरी क्षेत्र|𑂦𑂷𑂔𑂣𑂳𑂩𑂲⸱𑂍𑂹𑂭𑂵𑂞𑂹𑂩]]
 
==संदर्भ==