फगुआ

फगुआ भोजपुरी इलाका में फागुन के महीना में, होली के मौसम में, गावल जाये वाला लोकगीत हवे।^[1] जाड़ा के बाद बसंत के आगमन के उछाह आ होली मनावे के तय्यारी फगुआ के गीतन से पता चले ला। बसंत पंचिमी के सम्मत गड़ा जाला आ एही दिन से फगुआ गवाये लागे ला जे लगभग चालीस दिन चले ला, होली के दिन ले।^[2]^[3]^[4]

कुछ अन्य क्षेत्रन में एकरा के फाग भी कहल जाला। होरी आ रसिया गीत भी एही से मिलत जुलत भावना के गीत होलें।

एक ठो खास अर्थ में, झुंड में फगुआ गावत समय अगर केहू कौनों भुलाइल फगुआ के गीत इयाद क के कढ़ा देला त ओकर फगुआ साथी लोग पर चढ़ गइल अइसन कहल जाला, एह तरह के उधारी के दूसर अइसने फगुआ सुना के उतारल जाला, जेकरा के फगुआ दिहल कहल जाला।^[5]

फगुआ के गीत अक्सर शृंगार रस के या भक्ति के गीत होलें जेह में राधा-कृष्ण, राम-सीता या शिव पार्वती के बर्णन होला।^[3]^[6]फागुन में फगुआ मनावे के उल्लेख साहित्य में भी कई जगह मिले ला।^[7]

फगुआ मनावे के रिवाज भोजपुरी इलाका ले सीमित नइखे, भोजपुरी भाषा बोले वाला लोग जहाँ दूसरा देस जा के बस गइल उहाँ भी एकर महत्व बाटे।^[8]

फागुन आ होली के मौसम में फगुआ के महत्व अब घटत जात बा।^[9]

इहो देखल जाय

संदर्भ

↑ Bruno Nettl; James Porter; Timothy Rice (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. pp. 665–. ISBN 978-0-8240-4946-1.
↑ नवनीत (अंक-36). 1987.
↑ ^3.0 ^3.1 Kirana Marālī (1984). Avadhī aura Bhojapurī lokagītoṃ meṃ Rāmakathā. Bhāratī Bhaṇḍāra.
↑ "The Evening of Bonfires, Holi Bonfire, Holi Bonfire Celebrations". Holifestival.org. Retrieved 2017-03-08.
↑ Vidyāvindu Siṃha (2003). Sāla bhara parva. Vāṇī Prakāśana. pp. 105–. ISBN 978-81-7055-187-4.
↑ Kumārī Vāsantī (1993). Nāgapurī gītoṃ kī chanda-racanā: eka sāṃskr̥tika adhyayana. Kiśora Vidyā Niketana.
↑ Rameśacandra Miśra; Tulasīdāsa (1969). Gītāvalī-vimarśa: Tulasī kī kāvyakr̥ti Gītāvalī kī sarvāṅgapūrṇa samīkshā. Navanīta Prakāśana.
↑ Helen Myers (जनवरी 1998). Music of Hindu Trinidad: Songs from the India Diaspora. University of Chicago Press. pp. 74–. ISBN 978-0-226-55453-2.
↑ "होली के बदलते रंग | मनोरंजन | DW.COM | 26.03.2013". DW.COM. 2013-03-26. Retrieved 2017-03-09.

बाहरी कड़ी

कृष्णबिहारी मिश्र, फगुआ की तलाश में, हिंदी समय पर। (हिंदी में)

ई संस्कृति-संबंधी लेख एगो आधार बाटे। जानकारी जोड़ के एकरा के बढ़ावे में विकिपीडिया के मदद करीं।

ई हिंदू धर्म-संबंधी लेख एगो आधार बाटे। जानकारी जोड़ के एकरा के बढ़ावे में विकिपीडिया के मदद करीं।

[NettlPorter1998-1] Bruno Nettl; James Porter; Timothy Rice (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. pp. 665–. ISBN 978-0-8240-4946-1.

[2] नवनीत (अंक-36). 1987.

[Marālī1984-3] 3.0 ^3.1 Kirana Marālī (1984). Avadhī aura Bhojapurī lokagītoṃ meṃ Rāmakathā. Bhāratī Bhaṇḍāra.

[4] "The Evening of Bonfires, Holi Bonfire, Holi Bonfire Celebrations". Holifestival.org. Retrieved 2017-03-08.

[Siṃha2003-5] Vidyāvindu Siṃha (2003). Sāla bhara parva. Vāṇī Prakāśana. pp. 105–. ISBN 978-81-7055-187-4.

[Vāsantī1993-6] Kumārī Vāsantī (1993). Nāgapurī gītoṃ kī chanda-racanā: eka sāṃskr̥tika adhyayana. Kiśora Vidyā Niketana.

[MiśraTulasīdāsa1969-7] Rameśacandra Miśra; Tulasīdāsa (1969). Gītāvalī-vimarśa: Tulasī kī kāvyakr̥ti Gītāvalī kī sarvāṅgapūrṇa samīkshā. Navanīta Prakāśana.

[Myers1998-8] Helen Myers (जनवरी 1998). Music of Hindu Trinidad: Songs from the India Diaspora. University of Chicago Press. pp. 74–. ISBN 978-0-226-55453-2.

[9] "होली के बदलते रंग | मनोरंजन | DW.COM | 26.03.2013". DW.COM. 2013-03-26. Retrieved 2017-03-09.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]